Oíche Chiúin

Tá an Nollaig beagnach buailte linn, táim ag súil le Daidi na Nollag anocht, cinnte. Faighim bronntanas deas uaidh gach bliain.
Chonaic mé é uair amháin, bhuel, chonaic mé a scamall iompair agus táim fós cinnte go raibh eisean agus a chuid fhia ansin. Bhí an scamall sin ní ba ghile na cinn eile sa spéir an oíche úd agus bhí sé ag bogadh go tapaigh trasna na spéire leis. Bhí cuirtíní dearga troma dúnta sa seomra, mise ag gliúcaíocht amach fúthu, sioc ar an bhfuinneog, ar an ngloine laistigh….(gur féidir X’s agus O’s a imirt lé d’ionga) … ….gan dabht bhí sé ann.
Nollaig Shona daoibh uile.

Caipín Fuar an tSláin

Seo chugainn an chéad sneachta i mo cheantar, caipín an tsláin leis an rós deireannach.

Ciunas

Bím balbh le déanaí, balbh maidir le scríbhneoireacht ar aon chuma, cad é sin, tocht na samhlaíochta? Nó tocht na hacmhainne, sin é sílim, cén fáth gur fágadh éagumasach mé? Ní hé le rá nach bhfuil mórán ar siúl i mo shaol, b’fhéidir go bhfuil an iomarca ar siúil sna pócaí difriúla uile agus de dheasca sin braithim fragmented, cosúil le tiomántán crua a éiríonn mall de dheasca, cá bhfios? An iomarca oibriochta agus imoibríochta. An bhfuil cosúlacht idir inchinn agus tiomántán crua? Tá cnaipe defragment uaim!

Peata Lae

…agus mé ag siúil ar maidin.... ag gabháil buíochas chuig na déithe uile as ucht an peata lae seo; Dia na gaoithe ar dtús, agus é ag cogarnach trí géaga lom na gcrann, trí na cairn duilleog agus iad ag brioscarnach fúm, an corr duilleog eile ar snámh go leisciúil go talamh; Dia an tsolais ansin, ag spalpadh lonrachais agus teas bog orm óna príomh oibrí, an ghrian, ansin Dia an uisce, foinse na beatha, uisce folláin taiscumar mo cheantair ag lapadaíl go ciúin ar mo thaobh. Bím ar neamh go minic gan bogadh ró fhada ón tigh…

Ansin go hobann do bhuail diúracán dearcáin anuas ar mo chloiginn bocht mé.

Cén teachtaireacht a bhain leis an síol suaithe spadhrúil seo?
Níor ghabh mé buíochas chuig Dia na gcrann? an í an fhadhb?
Nó an raibh cúis níos achrannaí taobh thiar an t-ionsai?
Ab é diúracán as na Flaithis!?

Léas Lag

Níl na nótaí is déanaí anseo ar an mblog ar chor ar bith. Bhuel is cuma, ní dóigh liom go raibh rud ar bith suimiúil le rá agam…cúpla focal faoi cúrsaí eacnamaíochta…nó easpa cúrsaí eacnamaíochta mar a tharla.

Inniu agus sinn ag teacht chuig deireadh na míosa tá an aimsir go holc anseo i Nua Eabhrac, tá sí fuar agus fliuch agus go dona. Tá na duilleoga ag titim aníos go tapaigh anois agus na crainn ag iarraidh iad uile a chrith uatha agus teacht ar cead dul a codladh ar feadh tamaillín. Tá tuirse orthu tar éis bliana eile ag tabhairt scáth dúinn agus ag glanadh an t-aer dúinn agus ag tabhairt bheith istigh do gach saghas ainimhí.Tá sos tuillte acu.

D’oscail mé mo dhoras tosaigh cúpla nóiméad ó shin Cara a ligint amach, tá sé ró fhliuch domsa dul léi, stop mé sa phóirse, an madra i m’aice. Chonaic mé díreach go raibh ceithre fia os mo chomhair, eilit amháin, oisín mór ó anuraidh agus péire oisín eile, óg go leor. Bhíodar ag ithe sa bhfearthainn faoi foscadh na ndaracha. Chas na hocht súil inár dtreo, a súile móra ag féachaint orainn, ag feitheamh orainne. Ní fhaca Cara iad, ní rabhadar ach fiche cúig throigh uainn, déarfainn, ach ag an am céanna ní bhíonn amharc ró mhaith aicise le déanaí le fionna na súile. Níor bhog aoinne againn, bhí a fhios aige cara go raibh rud éigin beo ansin ach ní fhaca sí iad, bhí a srón ag preabadh!! Chas sise a cheann ón taobh clé go taobh dheis go mall.
Chroch aga san aer!
Níor bhog aoinne eile againn, ní raibh le cloisint ach deora boga na fearthainne ar na duilleoga fliucha fágtha. .. Ansin go hobann, bhog duine des na hoisíní óga. Rinne sé pocléim bheag, chonaiceamar uile a bhratach geal d’eireabaill. Stop sé, d’fhéach sé ar a mham le náire, chaith sise sracfhéachaint air gan bogadh, ansin chas sí a súile thar n-ais chugam agus iad a rá…féach ar an nglagaire sin, ní thuigeann sé faic…
Chonaic Cara iad uile anois, léim sí sios céim nó dhó ina dtreo ón bpóirse go tapaigh, dearúd déanta aici gur seanmhadra atá innti. Stop sí ansin agus d’fhéach sí ar an gclann. D’ardaigh an eilit a súile suas chun na bhfhlaitheas. Chas sí agus do threoraigh sí a chlann as radharc taobh thiar stoic mhóra na gcrann gan mhoill, a mbratacha geala ag croith slán linne. D’fhan cara ag féachaint ina ndiaidh, léas na tóraíochta imithe uaithi cheana, lig sí osna faoiseamh aisti féin agus do shiúil sí go mall amach cúpla slat chun pingin a chaitheamh, ansin isteach léi arís chuig a leaba bog tirim.

Cearta Teangan: De Réir a Cheile a Thógtar na Caisleáin

Bhí Micheal Flanagan, dlíodóir ó Bhéal Feirste, ag caint oíche aréir i Glucksman Áras na hÉireann faoin gcúis chúirte a theip le déanaí i dtuaisceart na hÉireann. Seo na sonraí:
Bhí fear ag iarraidh teacht ar cheadúnas na dí i gcomhair ócáide san ionad Cultúrtha, agus ó ba rud é go raibh Gaeilge aige bhí suim aige an t-iarratas a chur isteach trí mheán na Gaeilge.
Ní bhfuair sé cead é sin a dhéanamh.
Bhí an freagra diúltach seo bunaithe ar acht dlí ó 1737…… ón am sin bíonn ar gach ní sa chuairt na tíre a bheith trí mheán an Bhéarla. Nuair a theip air an t-iarratas a chur isteach as Gaeilge d’oscail seans dó agóid i gcoinne an tsean dlí seo agus as sin athrú a dhéanamh ar stádas na Gaeilge i dtuaisceart na hÉireann….b’fhéidir, nó ar a laghad ceist na teangan a aithint ansin…… Cúis samplach is dócha a dtabharfaí ar…

Cad é an scéal sa Bhreatain Bheag agus in Albain? Bhíodar faoin rialtas céanna i 1737 mar a bhí Éireann fhéin….! Níl trioblóid ag cainteoirí dúchasacha a dteanga a úsáid más maith leo i gcúrsaí oifigiúla na dtíortha san, is cosúil go raibh leasú ar an Acht céanna. (Welsh Language Act 1993: Gaelic Language (Scotland) Act 2005)

Sin an scéal go simplí, fad is a dtuigimse é. Tuilleadh eolais anseo faoin Acht 1737 féin agus faoin breithiúnas anseo.

An mbíonn aon rud simplí sna cuairteanna? Ní bhíonn riamh, in aon tír! Bíonn córais iontu agus bíonn ar chách leanúint leo. B’fhéidir nach féidir leis an gcuairt i dtuaisceart na hÉireann athrú nó leasú a dhéanamh ar an 1737 Acht mar níor chuireadar i ndlí é, dá bharr sin níl siad freagracht as…….Cúis bholscaireachta is dócha a dtabharfaí ar…

Ach féach ar stair na teanga. Tosnaíodh ag labhairt an teanga Béarla in Éirinn de dheasca cúrsaí riarachán na tíre, tháinig brú ar an teanga ón rialtas ar dtús. Bhí tuismitheoirí páirteach gan dabht, mar ní raibh sé soiléir dóibh go mbeadh todhchaí mhaith os a gcomhair nó os comhair a bpáistí gan Bhéarla, b’shin í an fhírinne. Ar dtús sa Saorstát bhí postanna do Gaeilgeoirí le fáil sa státseirbhís, múinteoirí in áireamh ach b’shin é ……go dtí deireadh an chéide seo caite nuair a d’éirigh le Raidió na Gaeltachta agus Tg4…ansin bhí postanna sa mheán cumarsáide, sa deisceart agus i dtuaisceart na tíre. De réir a cheile……

Bronnadh stádas oifigiúil ar an teanga Ghaeilge mar teanga na hEorapa i 2007. Ba mhór an t-aitheantas seo ina saol fada angarach agus bhí sé tuillte go mór aici. Faoi láthair aithnítear an teanga mar teanga oifigiúil na hEorpa gach áit sa Eoraip ach amháin i dTuaisceart na hÉireann….an é sin ceart?

Ócáid Suimiúil Oíche Amárach i NYC

Tá a fhios ag gach duine le suim sa teanga nach teanga oifigiúil í i dtuaisceart na hÉireann. Ní raibh an teanga fiú ina ábhar teagaisc sna scoileanna poiblí ansin go dtí le déanaí ach anois is féidir í a fhoghlaim i scoileanna agus ollscoileanna áirithe. Bíonn ceist na teanga gar do chúrsaí polaitíochta in Éirinn i gcónaí, is trua san ach sin mar atá. Sílim gur gcuireadh tús leis an gceangal seo i 1366 sa chéad Statute of Kilkenny!
Níl sonraí an Conradh Aoine an Chéasta maidir leis an teanga ar eolas agam go fóill agus tá súil agam go mbeidh an easpa eolais seo réitithe tar éis na hócáide seo.
Beidh an ócáid ag tosnú ar a seacht a chlog.
Glucksman Ireland House, NYU.
# .5 Ascaill a Cúig, in aice le cearnóg Washington.
Tá sé saor in aisce agus fáilte mhór roimh gach duine le suim sa teanga.

Is Binn Blas na Saoirse

Scríobh mé an píosa thíos níos luaithe sa seachtain nuair a bhí mé gafa sa chuairt mar choisteoir. Cé go raibh an áthas orm leis an WiFi i gcillín na gcoisteoirí, ní raibh cead íoslódáil againn ann. Socraíodh an cás sa deireadh agus scaoileadh amach sinn. Bhí an tréimhse thar a bheith suimiúil sa deireadh áfach.

Bhuel táim fós beo!
Bíonn mo shaol ana ghnóthach na laethanta seo gan mórán ama saor agam, brón orm a rá. Tosaíonn na ranganna Gaeilge gach bliain i mí Deireadh Fómhair, ansin bíonn laethanta na Gaeilge ar siúl in áiteanna difriúla a ghlacann Satharn anois is arís. Mar sin, le mo ghnáth phoist, ranganna Gaeilge i rith an lae agus oíche amháin, Sathairn na Gaeilge, club leabhair… agus araile, gan trácht ar mo ghrá geal peata, mo mhadra Cara, mic ag teacht agus ag imeacht, bíonn mo dialann lán! Agus is fearr lán nó folamh a deirimse …..ach le déanaí fuaireas dualgas eile agus gan capall a dhéanamh den scéal táim ag ceapadh go bhfuil cúraimí an tsaoil ag iarraidh níos mó ná fiche ceathar uair sa lá a ghlacadh uaim!
Roghnaíodh mar choisteoir mé i gcás cuairte Dé Luain agus anois seo liom gafa sa chuairt i White Plains NY gan cead éalú go dtí go bhfuil an cás críochnaithe. Ní féidir liom scríobh faoin gcás áirithe anseo ach is féidir cúpla focal a scríobh faoin gcóras! Ar dtús tá áthas an domhan orm go bhfuil Wifi anseo, is féidir leis na coisteoirí le ríomhairí glúine acu teagmháil a choimeád lenár ngnáth saolta fad is atáimid i dtolglann na gcoisteoirí….Inné chaitheamar an lá iomlán anseo. An lá iomlán. An lá iomlán. Bheinn imithe bán gan Wifi agus cúpla leabhar, tá teilifís anseo ar ndóigh ach ní féidir liomsa féachaint ar an mbosca sin thar deich nóiméad de ghnáth mura scannán atá i gceist. Bhíos ag labhairt faoin lá amaideach seo le cara liom aréir agus ‘sé a dúirt seisean ná dá mbeadh ar na dlíodóirí agus na breithiúna íoc as na coisteoirí ar an leibhéal a d’íoctaí astú féinig b’fhéidir nach mbeadh an méid sin ama curtha amú acu ag caint.
Níos mó ar ball.

Éist le Seo, Greann na nGiúdach

Fuair mé an leabhar seo Éist le Seo, Greann na nGiúdach le Gabriel Rosenstock (foilsithe ag Coiscéim) le déanaí agus is comhluadar breá é ar an traein nó ar bhus nó ait ar bith!
Trí Cheist
Chuaigh an fear seo isteach in oifig dlíodóra. D’fhiafraigh sé den dlíodóir cén costas a bhainfeadh le trí cheist.

“ €150” arsa an dlíodóir
”Ábhairín daoir, nach bhfuil?”
”Tá. Agus an tríú ceist?”

Aingil na Faire

Is ansa liom an píosa ealaíne seo. Rinne Fra Angelico timpeall 1430 é. Bhíodh cóip de sa sean tigh againn. Fuair mo thuismitheoirí mar bhronntanas bainise é, agus crochadh ar fallaí difriúla é le linn m'óige. Tá an pictiúr fós ag mo mháthair ina háit chónaithe cé nach bhfuil mórán spáis sna seomraí beaga atá aici anois. Choimeád sí an ceann seo maraon le grianghraif agus cuid bheag dá troscáin.
Aingeal Teachtaireachta a bhí san Aingeal Gabriel an lá sin, is dócha go ndéanfadh teachtaireacht téacs an beart an lá atá inniu ann…. nó an mbíonn aingil inár dtimpeall i mbréagriocht? Cinnte faoi láthair baineann an focal Aingeal le cailíní óga, sciatháin orthu i ndrámaí na Nollag nó bhalcaisí Oíche Shamhna. Nó baineann an focal le mná gnéisiúla i mbolscaireachtaí Victoria’s Secret. Ní bhaineann an focal níos mo le teachtaireachtaí fireanna! Cloistear anois is arís é mar ainm na bhfear i gcultúr na Spáinne.
Cad faoi Aingil na Faire? Nuair a bhí ceann agamsa agus mé óg (bhíos cinnte go raibh..) ní raibh mé cinnte ab iad fir nó mná a bhí i gceist, ach cheap mé ar shlí gur ceann fireann a bhí agam cosúil le Gabriel sa phictiúr sin a bhí againn. Ach i ndáiríre níor bhain gnéas ar bith leo siúd, (Cheap cara liom ar scoil go rabhadar mar mhná rialta; go raibh trí inscne ann, fir, mná, agus nuns, agus seans maith, dar léi, nach raibh in aingil ach mná rialta nach maireann! Níor aontaigh mé léi. Bhí a fhios aici go raibh na sagairt fireann áfach…)
Ar aon nós nuair a thugas faoi deara go raibh Aingeal na Faire agam féin ní raibh mé ró shásta, saghas spiaire! An féidir éalú uaidh? Ní féidir, a deirtí liom go ceanúil, mar beidh sé i gcónaí leat, ag coimeád súil ort. …i gcónaí?
Chaithinn am sa seomra ranga ag smaoineamh ar na haingil a bhíodh sa seomra beag sin linn, fiche cúig cinn ar a laghad....An rabhadar ar snámh os ár gcinn thuas ansin, agus cad a bhí idir lámha acu siud thuas ansin? An rabhadar ag léamh leabhar agus ag ithe na bhfíonchaor cosúil leis na gréagacha ársa, gan obair bhaile nó litrithe nó rud ar bith le déanamh acu ach a bheith ina n-aingil leisciúla? Agus iad sa bhaile linn chomh maith! Sos ar bith uathu. Ní bhfuaireas cabhair ar bith ó mo cheannsa nuair a bhrú ceann de na buachaillí béal dorais mé ón bhfalla os comhair a thí. An maistín tíoránach bricíneach na nglún cnapach sin!

Do bhíodh an nós agam ag an am san píosa léitheoireachta a dhéanamh ar mo leaba nuair a bhíodh m’obair bhaile déanta agam ar an mbord mór thíos staighre. Uain dom teacht le cheile le mo chairde, An Cúigear Cáiliúil le Enid Blyton, sraith leabhar le cosc orthu ón leabharlannaí scoile, ní fheadar fós an fáth, cúis amaideach na laethanta san déarfainn. Ach is cuimhin liom ag rith ar nós na gaoithe, trí chéim le cheile, suas an staighre agus doras mo sheomra a dhúnadh le preab chomh tapaigh agus b’fhéidir liom chun iarracht éalaithe ó m’aingeal píosa. Ansin, agus an doras slán dúnta roimhe bheadh níos mó le déanamh…. Léimfinn gan moill ar bith thar mo leabasa agus ansin thar ceann mo deirféarsa na cuirtíní a dhúnadh ar eagla go n-eitleodh sé go cúl an tí ar an bpointe. Bheadh orm a bheith cúramach nach raibh bearna ar thaobhanna na gcuirtíní - seans dó gliúcaíocht isteach orm. Osna faoisimh ansin uaim, saor uaidh- an spiaire úd. Tamall agam féin seal a chaitheamh le cairde mo shamhlaíochta, Julian, Dick, Ann, George agus an té is tábhachtaí, Timmy an madra, agus mistéir eile le réitigh againn.

Arbh é rian an neamhspleáchais a bhí le feiscint agus mé ag iarraidh cor a chur ar m’aingeal?…. Is dócha! Cinnte! Ar ndóigh!
Nó seans go raibh dochar buan déanta aige dom… ;)

Scléip na Súl

Glacier National Park

Bláir i Montana

Tar éis slán a fhágáil le mo chairde uile nua i mButte bhailigh mé liom ó thuaidh agus ba í Great Falls mo chéad cheann scribe eile. Chonaic mé buachaillí bó ar a gcapaill ag obair lena beithígh sna páirceanna ar mo bhealach. Níl mórán i Great Falls caithfidh mé a rá, is maith liom an t-ainm ach faraoir níl fiú eas amháin fágtha ansin ó thús na céadta seo caite, níl le feiscint ar an abha mhór (Missouri) anois ach sraith dama. Ach rud amháin a shábháil an chathair seo domsa ná an t-ionad léirmhíniúcháin Lewis and Clarke. De ghnáth bím sásta eolas a fháil amach dom féin ach ní raibh puinn eolais agam faoi L agus C ach a n-ainmneacha agus creatlach dá scéil. Chaitheas tráthnóna breá ag foghlaim fúthu anseo agus ag foghlaim faoi na Blackfoot Indians chomh maith. Bhíodh sochaí shibhialaithe shuimiúil acu siúd agus ba mhaith liom níos mó a fhoghlaim fúthu amach anseo.

Ag dul díreach ó thuaidh arís i dtreo Canada an lá dár gciunn chuaigh mé trí saghas bláir-machairí folmha amach is amach nár bhraitheas riamh. Is cuimhin liom nuair a bhíos óg agus ag taisteal ó Luimneach go Baile Átha Cliath gach samhradh sa charr, do bhíodh ionadh orm i gcónaí ag féachaint amach an fhuinneog ar an gCurragh i gCill Dara mar ní fhaca mé a leithéid riamh sa Mhumhain, ach ní leanann sé ach cúpla míle agus b’shín é. Ach scéal eile i Montana, d’éirigh mé míchompordach ag féachaint ar an machaire cothrom seo, ní raibh deireadh leis. Diabhal tigh le feiscint…Amach as an gcarr liom cúpla uair chun fógraí staire a léamh, bhí gaoth the ag séideadh trasna an mhachaire a ghlac mo chuid gruaige go cothrománach mar bhrat sa ghaoth agus duine nó ainmhithe beo ní fhaca. Aisteach. Bhíos i dtearmann na Blackfeet ag an am seo agus is dócha go raibh na machairí lán le Buffalo uair amháin blianta ó shin.

Ar aghaidh liom ó thuaidh go Glacier National Park agus chaitheas cúpla lá ansin, ag siúil, ag marcaíocht, ag bádóireacht (i mbáidín). Ní fhaca mé radhairc mar na cinn a chonaic anseo riamh i mo shaol. Fágadh gan focal mé. Scléip na súl. Ní féidir a mhíniú i gceart an mothúchán a tháinig orm san áit seo agus ní dhéanann na grianghraif an jab ach oiread cé go nglacann siad thar n-ais ansin mé. D’fhanas anseo sa lake McDonald Lodge agus molaim go mór an lóistín, simplí go leor i gcomparáid le hóstlanna na laethanta seo ach suimiúil domsa ó thaobh ailtireachta de…tógadh i 1914 mar thigh príobháideach é nuair nach raibh bóthar ar bith ann thuas anseo agus bhíodh ar na cuairteoirí teacht i mbáid. Fiú inniu tá an cúl doras fós ar thaobh na sráide agus an doras tosaigh ar thaobh an locha.

Thugas cuairt ar Whitefish, baile beag bunaithe ar gnó turasóireachta ar iarthar na páirce. Tá cuma an iarthair fós le feiscint ar an mbaile seo agus ba mhaith liom í cé nach bhfuil mórán ar siúil ansin ach siopadóireacht! Go Kalispell ansin liom agus caitheas oíche amháin ansin agus ó dheas ar thaobh Flathead lake go Bigfork agus bhaineas Missoula amach an oíche céanna. Bhí an turas ó Bigfork go Missoula ana dheas trí tearmann na ndaoine dúchasaigh eile. Chonaic mé buachaillí bó le heallaí mairteola. Bhaineas an National Bison Range amach ansin, ceantar droimneach réchnocach tarraingteach dar liom. Chaitheas an oíche dheireanach i Missoula, bhí spraoi i lár na cathrach an oíche úd agus fuaireas amach go mbíonn oíche spraoi acu gach Déardaoin sa samhradh. Bhí daoine bailithe ar thaobh na habhann, bhí ceol beo ann, bia agus deochanna de gach saghas le fáil, ana mhaith do thurasóir mar mise agus do mhuintir na cathrach. D’éirigh comhrá idir mé féin agus siopadóir amháin agus dúirt sé liom nach cathair an iarthair níos mó í Missoula. “B’fhearr le Missoula gan a bheith ina chathair an Iarthair”dar leis…. “Ní thuigim” a dúirt mé leis…”nach bhfuil sí suite in iarthar na tíre?” “Ni thuigim ach oiread ach sin mar atá” a dúirt sé liom. Níor thuigeas é seo i gceart.

Thar n-ais i Nua Eabhrac anois agus ag smaoineamh ar an turas iontach seo. Chaitheas oíche aréir ag féachaint ar Lonesome Dove, an scannán breá bunaithe ar leabhar a scriobh Larry McMurtry (atá leite agam fadó..), agus ag smaoineamh ar an sean saol san Iarthar Fiáin.

Montana na Spéire Móire? Ní hea, Montana an Aeir Úir

Poll fágtha i mButte

Ní gá dul go California chun teacht ar Gleann an Bháis mar tá sé bogtha anseo go Nua Eabhrac an tseachtain seo. Táim díreach thar n-ais ó thuras 10 lá i Montana an Aeir Úir agus bhuail an t-aer te tais an chósta iar mé díreach sa chloigeann agus mé ag teacht amach ón aer aisteach an eitleáin. Inniu tá sé breis agus 93 chéim anseo i lár na coille gan trácht ar an tais atá leis….cheapfá go bhfuil sé níos teo fós agus an méad taise sin san aer.

D’fhreastalíos ar An Rírá i mButte, ansin chaitheas tamall ag taisteal ó thuaidh trí príomh chathair Montana, Helena, go Glacier National Park, ansin thar n-ais ó dheas liom trí Whitefish, Kalispell, Big Fork agus sa deireadh Missoula. Bhaineas an taitneamh as an taisteal agus beidh cúpla focal agam faoi thar an tseachtain seo chugainn.

Is í An Rírá ná féile mhór an tsamhraidh faoi choimirce The Montana Gaelic Cultural Society. Leanann sí thar dhá lá go leith i gcathair Butte i lár an tsamhraidh le seacht mbliana anuas. Is í cuspóir na féile seo ná airgead a bhailiú chun ionad cultúrtha a bhunú amach anseo.

Bhí an t-ádh dearg orm a bheith páirteach sa Rírá i mbliana, bhaineas sult as gach nóiméad sa chathair chairdiúil seo agus táim fíor bhuíoch as an gcuireadh a bhfuaireas ó Lorretta Lynde, uachtarán an chumainn. Ba í seo mo chéad chuairt ar Montana agus cé nár éirigh liom an chluain mhuimhneach a chur ar bhuachaill bó an uair seo, (de dheasca easpa buataisí, cinnte )… b’fhéidir go n-éireoidh liom amach anseo… (Tá na bhuataisí cearta agam anois, fuaireas iad ag deireadh na saoire, ochón ní raibh aon am fágtha agam!)

Cuireadh fáilte Uí Cheallaigh roimh gach uile chuairteoir i mButte, idir óg is aosta, lucht oibre na féile, turasóirí agus cuairteoirí. Tháinig na sluaite isteach dé hAoine agus i bhfad níos mó Dé Sathairn. Tuismitheoirí lena bpáistí ag baint suilt as an bhféile mhór seo an chuid is mó acu agus atmaisféar mar lá ‘le Pádraig a bhí inti. Bhí imeachtaí ar siúl in áiteanna difriúla taobh istigh limistéar ceithre shráid nó mar sin sa sean chathair. Bhí an príomh bóthar dúnta roimh trácht agus an tslí plódaithe le daoine agus margaí sráide, agus ar ndóigh gach saghas spraoi (maraon le paidreacha i gcoinne na fearthainne.) Cuireadh tús le himeachtaí na féile maidin dé hAoine le ceardlanna difriúla, ranganna Gaeilge ar ndóigh ina measc! Lean an lá le ceol; Dublin Gulch, banna cheoil áitiúil, Gráda ó Ghaillimh, Evans & Doherty, The Elders, The Irish Descendants…, Rince le The Tiernan Dancers agus The Trinity Dancers, agus áthas orm a rá nach raibh comórtas eatarthu ach taispeántais, Scannáin; Butte America, agus Scéal ar Butte le Breandán Feiritear, Scéalaíocht le Batt Burns agus i bhfad níos mó a bhaineann le cultúr na nGael agus na nGael-Mheiriceánach. Bhí an lá thar a bheith gnóthach agus spraiúil leis agus an tarna lá mar a gceanna nó níos gnóthaí féin déarfainn!

Is mór an teagmháil atá idir formhór na muintire Bhuitte agus a gcultúr, ‘sé sin cultúr na nGael i gcás an chuid is mó acu de réir dealraimh agus bród domhain orthu, chomh domhain leis na mianaigh féin, as stair a gcathair. Ní raibh an scéal go hiomlán agam roimh an turas seo agus d’fholaimíos ana chuid fad is a bhíos ansin. Chonaic arís chomh tábhachtach agus atá ionannas pearsanta muintir na tíre seo, b’fhéidir an tréith ceanna ar fud na cruinne nuair a bhogann daoine óna bhfréamhacha?

Is cathair shuimiúil í ó thaobh staire agus suíomh; tá sí suite i bhfásach ard atá míle in airde, agus is compordach an cuma atá uirthi agus sléibhte arda uimpi. Tá an chathair gearrtha idir an seana bhaile Uptown, atá níos airde ná an chuid eile ar a dtugtar The Flats. Feictear na seana fhoirgnimh uile in Uptown, cuid acu anois ina bhfothraigh folmha, brón orm a rá, ach fós féin labhraíonn siad a scéalta féin go ciuin, scéalta bunaithe ar an saol atá thart. Tá cuid eile acu ag tarraingt anála arís le athdheisiú ó fhuilleamhóirí a thuigeann an chathair seo agus meon na ndaoine. Níl cúrsaí eacnamaíochta ró shláintiúil anseo ó bhog na comhlachtaí mianadóireachta ón gcathair timpeall 1982. B’iad na príomh fostóirí anseo ó lár na naoú haois déag agus le tús mianadóireachta sloc oscailte i 1952 bhí sé soiléir go raibh athrú mór os comhair muintir Bhuitte. Le himeacht an chomhlachta is mó fágadh poll mór salach i lár na cathrach agus 10,000 míle na dtollán faoi chathair Butte nach bhfuil níos mó ná seacht míle cearnach! Tá na tolláin i sraitheanna faoin mbaile. Rinneadh ceann scribe turasóireachta as an bpoll mór seo le déanaí agus bhí alltacht orm é a fheiscint…tá sé ana mhór ar fad! poll an ifrinn i ndáiríre agus é lán le huisce nimh. Tá ar an mbaile a fíoruisce a choimeád slán ó nimheanna an phoill mhóir seo. (Nach bhfuil ar an gcomhlacht mianadóireachta sotalacha an fhadhb seo a réitigh? Níl ceist at bith faoin locht…)

Cé gur fágadh an poll mór seo fágadh rud eile chomh maith, braitear spiorad an mharthanóra i sráideanna Uptown. Braitear é ar an Rírá, teacht le cheile le mór mhuinín as todhchaí na cathrach seo de bharr a spiorad féin. Seans ann go dtagann léas den spiorad céanna trí na haoiseanna ó fhuil na hÉireannaigh a d’aistrigh ó Chorca Dhuibhne, iarthar Chorcaí agus áiteanna eile in Eirinn fadó ag lorg rud éigin goidte uatha aige baile… dóchas sa todhchaí.

Tae… aon duine?

Seo liom maidin inné agus mé lán sásta, mo New York Times os mo chomhair agus tae na maidine réidh..d’ardaigh mé mo chupán ach mo bhrón thugas fé deara go raibh drochchuma ar an tae. “” Damn, tán diabhal bainne géar” aduirt liom féin nuair a bhraitheas rudaí beaga ag snámh ar dhromchla an tae “is dócha gur fhág fear éigin sa tigh seo taobh amuigh ón gcuisneoir é uair éigin inné, tipiciúil…ní féidir leo fiú rud chomh simplí a dhéanamh ná an bainne a chur thar n-ais sa bhfuacht nuair a bhíonn sé breis agus 80 céim sa chistin! bloody hell, tá a fhios acu nach bhfuil mórán níos tábhachtaí sa saol ná braon bainne úir sa mhaidin don cupán tae nó don cupán chaife, go háirithe cupán na máthar” Bhíos cinnte go raibh a fhios acu faoin bhfíric seo mar is minic a chloistear olagón eile maidir le ganntanas na feola báine ”is dócha nach rabhadar sa bhaile go dtí lár na hoíche nó níos déanaí fós, na bowsies, agus bhí orthu cereal a chaith siar roimh dul chun na leapacha…” cloistear é seo nuair nach bhfuil braon bainne, úr nó géar, ann ar chor ar bith sa mhaidin cé go raibh leath galún slán ann agus mé ag dul i mo luí…

…Bhíos ar tí é a chaith sa doirteal díreach nuair a bhraitheas rud éigin eile, boladh deas úr... ciotras? ….D’fhéach mé ar an gcuntar agus chonaic go raibh sú na seadóige agam ansin in ionad an bhainne!! (Tá na cartáin beagnach mar an gcéanna …. tá cosúlacht eatarthu nach bhfuil? .. os comhair duine bocht? fós ina codlatán ag breacadh an lae? ag fulaingt ó easpa caffeine ach go háirithe... )

Bhlaiseas an tae. Hmm…go deas. Blaiseadh eile. Slog!
Bheadh sé seo an-deas abair tráthnóna te, le roinnt torthaí, sú talún b’fhéidir, a cheapas liom féin. An bhfuil blais úr aimsithe agam? Tae Seadóige? An mbeidh gnó nua agam amach anseo? Ainm branda Hilary’s Own mar shampla…nó .....

Rud amháin eile: Bhí na fir óga soineanta ….an uair seo.

Trádáil i mBaill

Bhí ionadh orm a léamh faoin gceannach, breabaireacht agus cleachtais éillitheacha i New Jersey an tseachtain seo chaite, na scannail uile atá ráite sa mheán chumarsáide (más féidir na scéalta sin a chreidiúint, níl siad ach cúisimh fós.) Ach an ceann a chuireann isteach go mór orm, (a chuireann déistin orm leis an fhirinne a rá,) ná an trádáil mí dleathach i mbaill, sa chás seo trádáil na nduán. (Tá a fhios againn uile go bhfuil trádáil ann, nach bhfuil ceisteanna fiú faoi conas a bhfuair Steve Jobs a ae nua, ach ní raibh sé mí dleathach sa chás sin, bhí sé in ann úsáid a bhaint as an gcóras aisteach agus an t-ádh leis go raibh sé in ann ceann a fhail gan stró de bharr a chuid saibhris.)
Níl an margadh seo as an ngnáth faoi láthair, is féidir le mná óga a n-uibheacha agus fir a síolta a dhíol. Is féidir broinn a fháil ar cíos ó mháthair ionaid ar feadh naoi mí…má bhíonn an t-airgead agat... Maidir leis na duáin, nach féidir linn maireachtáil le ceann amháin? Agus faigheann an deontóir orgáin pá maith.. nach bhfaigheann? Cad faoi súile anois? Coirne ó éinne?

Tháinig na droch scéalta luaite thuas amach agus mé ag léamh Never Let Me Go le Kazuo Ishiguro. Is í Kathy, bean óg, atá ag insint a scéal féin sa leabhar seo, saghas cuimhní cinn….. Saolaíodh i bhfeirm clónála í agus tá a fhios aici ón dtús nach bhfuil i ndán dí agus dá cairde ach a mbaill a dheonadh uair éigin sa todhchaí, ach tá siad chomh hóg nach dtuigeann siad an t-eolas sin. Tá mná chúraim ann ach níl grá idir na páisti agus na daoine fásta seo. Ní ionadáin na dtuismitheoirí atá iontu mar sin ní mhothaíonn na páistí tuistechúram riamh agus ní thuigeann siad teagmháil domhain an ghrá, ach tuigeann siad cairdeas agus meas, oideas ghrá?
Tá cúpla leabhar dá chuid Kazuo Ishiguro leite agam cheana agus is scríbhneoir suimiúil é, fiú in ábhar ficsean eolaíochta mar seo. Cuireann sé a lámha boga go muirneach timpeall muineál an léitheora agus i ngan fhios dó, bíonn sé gafa i ngreim an scéala gan mhoill. (Sin a tharlaíonn domsa ar aon nós)
Féachann Isiguro ar na ceisteanna uile a bhíonn againn inár ngnáth saolta trí shúile na daoine óga seo, nach bhfuil acu ach saolta gearra gan slí éalú.
An cheist a thagann aníos ná dá mbeadh a fhios agat nach raibh ach mí, seachtain, cúpla lá fágtha agat ar an saol, cad ba cheart a dhéanamh leis an am gearr luachmhara sin?

(tuilleadh eolais anso is é an t-eagrán Kindle atá i gceist anso, níl nasc beo chuig an ghnáth leabhar faoi láthair)

Bhuel...

Bhuel, bhí sé i ndán dom…chomh luath agus a scríobh mé an teideal sin inné bhí a fhios agam go mbeadh aiféala orm gan mhoill….Seo liom anois agus fearthainn te an tsamhraidh ar chuairt, scamaill ag sá isteach ó gach treo. Spéir throm lagbhríoch glas ag crochadh os cionn na crainn báite. Seans teacht suas le mo chuid oibre is dócha, hmm…. cé go bhfuilim sásta go leor le beagán luais anois is arís.

Thar n-ais i dTír na Gréine.

Bhí saoire bhreá agam in Éirinn. Bíonn sé i gcónaí go deas tamall a chaitheamh sa bhaile, cé go bhfuilim lonnaithe anseo le fada anuas, agus, chun an fhirinne a rá, tugaim sa bhaile ar Nua Eabhrac chomh maith anois. (Déanaim athrú go huathoibritheach ar mo chuid cainte nuair a thuirlingíonn an t-eitleán, ní bhím ar vacation níos mó, bím ar holiday srl.)

Chaitheas an chuid is mó de in iarthar an Chláir, an Dún Beag, bhíos ansin ar feadh ocht lá agus ansin bhailigh mé liom go baile Átha Cliath ar feadh dhá lá.
Tháinig sean cara liom agus a hiníon ar turas chugam ar an gcéad Domhnach, thar abhainn na Sionainne leo sa seana bhád farantóireachta go Cill Rúis. Chaitheamar an tráthnóna sin ag caint agus ag féachaint ar an gcath mór idir Roger Federer agus Andy Roddick. Chaitheamar laethanta ár n-óige ag imirt leadóige i Limerick Lawn Tennis Club fadó fadó!! Bhí an bheirt againn ar thaobh an Mheiriceánaigh ach bhí mo mháthair ar thaobh an Swiss! Bhí an aimsir go deas ag tús na seachtaine, chuaigh mé ar turais lae go Leacht, Sráid na Cathrach, Cill Rúis agus Cill Chaoi.

D’fhreastal mé ar bhainis mo neacha Aoife agus a grá geal Eoin i nDún Beag,Contae an Chláir, chomh maith. Cóisir a lean trí lá, ar a laghad, b’fhéidir níos mó do dhaoine áirithe! Bhí gach rud go hiontach ar fad agus soiléir gur bhain cách sult ana mhór as an tréimhse. Bhí cuma aingil ar Aoife, ní nach ionadh mar is meabhróg álainn go smior í agus tá an t-ádh dearg le hEoin, dar liom! Bhí a gcairde go léir i láthair don deireadh seachtaine iomlán agus an chraic i bhfad níos mó ná nócha de réir dealraimh! Tharla go raibh an aimsir go hainnis amach is amach laethanta na bainise. Bhí sí chomh h-olc gur ábhar grinn a bhí inti! Fiáin! Níor chuir sí amach ná isteach ar an mbrídeog. Bhíomar suite i bhfoirgneamh galánta, sáil, sómasach ar rinn an club ghailf in aice na Tráigh Bháin agus gach uile dhuine ar a sáimhín só.

Lár an tSamhraidh

Bhí mé ag smaoineamh ar Michael Jackson le déanaí, aisteach an saol agus an deireadh a bhí aige. Beidh na scéalta ag teacht tamall eile déarfainn. Bhaineas féin an taitneamh as a chuid cheoil, i bhfad níos mó ná féachaint air le blianta beaga anuas, an créatúr.

Tá rud éigin cearr le mo ríomhaire an tseachtain seo. Ní fheadar cad é go fóill, tá sé ar saghas “go slow” seans gur bhris víris isteach in ainneoin Norton.

Beidh mé ag imeacht amárach go dtí an Dún Beag i gcontae an Chláir le haghaidh seachtaine, beidh bainis mo neachta ann ag deireadh na seachtaine seo chugainn, ansin baileoidh mé liom go Baile Átha Cliath agus plean a bheith thar n-ais i Nua Eabhrac lár mí Iúil. Níl mo mhadra ró mhaith le déanaí agus tá drogall orm í a fhágáil ach níl dul as agus ar a laghad beidh sí ag fanacht sa bhaile, níl gach duine ag taisteal.

Tá súil agam go mbeidh seans agam lá nó dhó a chaitheamh thuas sa Catkills ag an bhFéile i mbliana, feicfidh mé. Seo blaiseadh de ón bhliain seo chaite. Bhí an tréimhse ghearr a chaitheas ann go breá.
Bain sult as.

Báite i Nua Eabhrac

Táim beagnach báite anseo i Nua Eabhrac.
Táim imithe bán leis an diabhal fearthainn.
Ní tharlaíonn é seo ach amháin nuair a bhím in Éireann gach samhradh!

Tá sé ag cur go trom ó oíche dé Chéadaoin an tseachtain seo chaite, gan an ghrian a fheiscint ó shin ach an cor nóiméad agus í ag déanamh na bhfolachán.

Tá na rósanna sa ghairdín ina bpraiseach.
Thit nead mhór na seangán thíos an simléir sa chistin.
Tá planda na piobair dearga agus glasa ag snámh sa ghairdín.
Táim ag éirí leisciúil leis!
Braithim ualach na scamall dorcha ar mo ghuaillí laga.

Níl puinn fuinnimh agam!
Ochón.

Ar an Tráigh in Oregon.

Luaigh mé an tréimhse ghearr a chaitheas in Oregon le déanaí. Chaith ceathrar againn tráthnóna an deas ag spaisteoireacht ar an tráigh seo. Dé Domhnaigh a bhí ann agus tráthnóna geal grianmhar leis, ba thrua go raibh an tráigh chomh plódaithe sin….ba bhreá liom dul thar n-ais uair éigin níos ciúine!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Nollaig 2009!

Nollaig 2009?? Yikes... An bhfuil tú as do mheabhair a Hilary?? An bhfuilim as mo mheabhair??????
Níl Mí na Samhna buailte linn go fóill, gan trácht ar Lúnasa fiú.

Bhuel má tá ealaíontóir óg sa tigh tá sé in am a bheith ag smaoineamh ar Nollaig 2009.
Fuair mé nóta le déanaí ó Breandán Ó Caollaí, leas Ard-Chonsail na hÉireann anseo i NYC agus chuir sé in iúl dom go bhfuil comórtas ar bun ag Glór na hÉireann faoi láthair na gaeilgeoirí óga thar lear a aithint. Tá spriocdháta de na cártaí a bheith san Ambasáid na hÉireann Washington roimh 31 Meitheamh 2009. Seo daoibh na sonraí uile:

Sliocht as litir Ghlór na nGael:

Le tacaíocht ón Roinn Gnóthaí Eachtracha, Aonad na nÉireannach Thar Lear, thosaigh Glór na nGael comórtas bliantúil i 2005, Global Gaeilge, le haitheantas a thabhairt don obair a dhéantar thar lear leis an Ghaeilge a chur chun cinn.
Tugann an comórtas spreagadh agus moladh do na grúpaí sin atá ar fud an domhain in obair fhorbartha na Gaeilge cheana féin agus síneann sé lámh an mhuintearais i dtreo grúpaí Éireannacha nach bhfuil an Ghaeilge ar a gclár oibre acu go fóill.
I gcomhair le hocht hambasáid Éireannacha, agus mar fhorbairt ar an chomórtas Global Gaeilge, ba mhaith linn comórtas cártaí Nollaig a eagrú do 2009. Ag tús Dheireadh Fómhair 2009, i gcomhair le gach ambasáid roghnófar an trí chárta is fearr ón tír ina bhfuil an ambasáid suite. Beidh duaischiste iomláin de €4,000 ag an gcomórtas seo Comórtas Deartha Cártaí Nollag roinnte thar an ocht n-ambasáid, .i.e., €500 do gach tír.

Ba mhaith le Glór na nGael cuireadh a thabhairt d’Ambasáid na Stát Aontaithe comhoibriú linn agus muid ag reáchtáil an chomórtais seo.

Mar atá ráite thuas, beidh Glór na nGael sásta €500 a bhronnadh ar bhuaiteoirí an chomórtais mar seo a leanas; 1 áit €250, 2 áit €150, 3ú áit €100.

Critéir:
• Caithfidh na beannachtaí ar na cártaí bheith trí mheán na Gaeilge
• Caithfidh na hiontrálaithe bheith ina gcónaí taobh amuigh d’Éirinn
• Caithfidh na cártaí bheith ag an Ambasáid roimh 31 Meitheamh 2009 agus moltaí an Ambasáide ag Glór na nGael roimh 17 Iúil 2009.
• Bronnfar an duais ar na buaiteoirí ag ócáid cheiliúradh Ghaeilge i ngach ambasáid roimh 1 Nollaig 2009.
• Roghnóidh Glór na nGael an trí chárta is fearr ón ocht dtír agus foilseoidh Glór na nGael iad, más féidir.

An Fhulaingt agus an Fhulangacht

Mar atá ráite agam cheana anseo coimeádaim i dteagmháil le cúrsaí in Éirinn i slite éagsúla, ceann amháin dóibh siúd ná go bhfaighim an Irish Times, eagrán an tSathairn, sa phost gach dé Mháirt. Ar theacht abhaile dom an tseachtain seo chaite bhí an teagrán os mo chomhair ach faraor bhí sé deacair dom leamh faoi thuairisc uí Riain agus na paistí a bhí faoi chúram an stáit san aois seo chaite. Tá sé do creidte an slad seo ar anamacha na bpáistí agus na ndílleachtaí bochta seo, tá a fhios ag cách go bhfuil na scéalta fíor agus go rabhadar fíor ag an am san. Cén saghas ainsprídí a bhí i gcroíthe na mac mallachtán seo a thug drochíde do na páistí seo? Anois ag léamh Fintan Ó Toole an tseachtain seo tugann sé cuntas maith dúinn ag iarraidh a mhíniú an tslí ina bhfuair an chléir a gcuid cumhachta ó rialtas na hÉireann agus an tslí ina tá sé fós ag cuid acu, greim an fhir báite uirthi…..
Bhí mórshiuil inniu.

Lá dar Saol

Tháinig mé thar n-ais go Nua Eabhrac oíche Dé Luain tar éis deireadh seachtaine ar an taobh eile den Tír…Portland, Oregon. Chaitheas leath lá Déardaoin agus ansin trí lá eile ann. Bhí an aimsir go hiontach ar fad, tirim agus grianmhar an t-am ar fad agus bhaineas an taitneamh as mo chairde ar an gcósta thiar a fheiscint arís.

D’fhreastal beagnach seachtó daoine ar an Lá na Gaeilge i gColáiste Marylhurst dé Sathairn agus lean an lá go lár na hoíche, rud a tharlaíonn aon uair a thagann scata Gaeilgeoirí le cheile. Bhí dream ana mhaith i mo rangsa agus bhí craic againn le cheile, bhíodar uile an-dearfach agus an-díograiseach ar son na cúise!

Chaitheas lá breá ansin dé Domhnaigh ar an gcósta. ‘Sé sin timpeall dhá uair go leith ó Portland sa chart. Bhuail triúr againn, mé féin, Imelda de Faoite ó California, (múinteoir na Gaeilge ansin agus áiteanna eile timpeall na tíre) agus Bob de Burca ó Camas Washington (Múinteoir na Gaeilge i bPortland agus bainisteoir an cheiliúrtha i Marylhurst an lá roimhe sin) isteach ar chara linn, Ger Killeen. Is scríbhneoir é Ger, agus is léachtóir é i gColáiste Marylhurst, agus ar ndóigh múinteoir na Gaeilge i bPortland é chomh maith. Is as cathair Luimnigh ó dhúchas é ach tá sé lonnaithe amach ar an gcósta thiar le fada anuas. Chaith an ceathrar againn tráthnóna an-taitneamhach le cheile, ar dtús inár suigh sa ghairdín lár na coille, ar thaobh cnoic in áit iargúlta, ciúin. Bhíomar ag caint faoi ainmhí fiáine an cheantair…beáir! cait fiáin mar shampla cougars, agus a leithéid gan trácht ar na sceallóga manaigh (ha!) a bhí os ár gcomhair amach ag goid bhia ó bhord na héanlaithe. Ansin siar linn go dtí an tráigh Winema. Tráigh mhór leathan álainn atá inti. Bhí fuaim na ciúin-aigéin inár gcomhluadar agus do bhí rónta ag labhairt linn fad is a shiúlamar ar an dtráigh sciamhach spéiriúil seo. Ní fheadar an bhfuil mórán níos fearr ná tamall a chaitheamh in áit iontach draíochta, i gcomhluadar breá agus an ghrian ag spalpadh anuas, neamh bainte amach ar an gcruinne arís, mar nach inár smaointí féinig a mhaireann sí ach í a aithint?

Ceiliúrtha na dTeangacha in Oirthear agus in Iarthar na Tíre.

Chaitheas cúpla lá i Long Island City, Nua Eabhrac, áit ina raibh an chomhdháil North American Association of Celtic Language Teachers lonnaithe an tseachtain seo chaite. Níor thaitin an ceantar sin go mór liom ar dtús agus tar éis cúpla lá a chaitheamh ann agus seans greim bia a fháil sna bialanna deasa áitiúla, bualadh le daoine iontu chomh maith, tháinig saghas athraithe ar mo thuairim. Bhí an chomhdháil féin lonnaithe i bhfoirgneamh The Irish Center, ionad deas i Jackson Avenue, áit a raibh oiriúnach don dream beag aisteach seo a bhailigh le cheile (aisteach i slí dheas!).

Thángamar le cheile ar dtús oíche Dé Chéadaoin ach thosnaigh imeachtaí i gceart maidin Déardaoin. Bhí múinteoirí na teangacha cheilteacha eile i láthair, agus daoine le suim mhór sna teangacha seo cé nach múinteoirí iad. Is iad an Ghaeilge agus an Bhreatnais na teangacha is coitianta as an aicme seo sna SAM agus bhí sé ana shuimiúil domsa bualadh leis na múinteoirí uile eile. D’fhoghlaim a lán faoi shaol na Breatnaise faoi láthair ní h-amháin sa Bhreatain Bheag ach sa tír seo. Bhí daoine le Gaeilge na hAlban nó Gaelic, Breton agus Cornish ann chomh maith. Ní fíor teanga í Cornish níos mó áfach, dar liomsa ar aon nós, go mór mhór tar éis éisteacht le léacht fúithi. Níl inti anois ach ábhar díospóireachta agus is cosúil go mbíonn na díospóireachtaí uile seo trí mheán an Béarla!

Bhíos ag smaoineamh go mbeadh an teacht le cheile seo níos fearr thar deireadh seachtaine in ionad i lár na seachtaine. D’oir na dátaí an tseachtain seo chaite leo a bhíonn ag múineadh sna hollscoileanna nó leo siúd atá éirithe as a bpostanna. Tá aithne agam ar ana chuid múinteoirí na Gaeilge a oibríonn mar mhúinteoirí go páirt aimseartha anseo, fad is a bhíonn post lán aimseartha acu chomh maith. Ní féidir leosan cúpla lá saor a ghlac i lár na seachtaine….leis an fhirinne a dhéanamh is iadsan na príomh múinteoirí i mbeatha agus i mbeochan na Gaeilge sa tír seo agus ba bhreá liom iad a fheiscint ag ócáidí mar seo sa todhchaí.

Rachaidh mé go Portland, Oregon, maidin amárach. Beidh Lá na Gaeilge ar siúil Dé Sathairn agus is mór an phribhléid dom a bheith páirteach mar mhúinteoir ó bhunaíodh an ceiliúradh seo. Cuireann Bob Burke agus Aislinn Adams an lá iontach seo le cheile le trí bhliain anuas agus táim ag súil go mór le mo chairde ó iarthar na tíre a fheiscint arís amárach.

Beidh an ócáid lonnaithe i Marylhurst University, Portland.

Má bhíonn tú sa cheantar bí Linn!

NAACLT

Beidh an chomhdháil bhliantúil seo le North American Association for Celtic Language Teachers i Nua Eabhrac i mbliana. Cuirfear tús le imeachtaí anocht agus leanfaidh an chomhdháil go dtí Dé Domhnaigh le léachta srl. Tá tuilleadh eolais anseo, agus tá fáilte roimh cách. Beidh na himeachtaí uile trí mheán an Bhéarla.

Cluanóg Ghrianmhar

Bhíos as láthair tamaillín! Brú oibre ar dtús agus ansin gá sosa ón ríomhaire…Bhí teannáin mo chaol láimhe faoi theannas agus bhí eagla orm go dtiocfadh an diabhal galar sin gríosú na dteannán thar n-ais orm…(níor imigh sé go h iomlán ón gcéad ionsaí cúpla bliain ó shin.)

Ach bhí deireadh seachtaine bhreá agam i dtuaisceart an stáit. Ní raibh an aimsir ró mhaith ach bhí sé ceart go leor fad is a bhíos féin taobh amuigh. Bhuail stoirm orainn tráthnóna dé Sathairn agus ní dóigh liom gur chualas fearthainn chomh trom sin riamh.
Ansin maidin dé Domhnaigh tháinig an ghrian ar cuairt agus bhí cumhracht bhreá an earraigh sa ghairdín. Tá roinnt crann fia-úll agam sa ghairdín agus tá siad faoi bhláth anois mar aon le craobh liathchorcra, álainn. Is deas an cluanóg seo atá déanta acu, ach ní maireann na bláthanna ró fhada agus tá áthas orm go rabhas in ann iad a fheiscint i mbliana.

Easpa Céille

Ní dhéanann sé ciall ar bith an aimsir a luaigh anseo, táim i mo cheap magaidh aici!
Tháinig an báisteach ag an deireadh seachtaine agus níl deireadh leis go fóill. Inniu an Déardaoin! Tá sé fuar, bhí orm stocaí a chaitheamh arís inné agus Dé Luain.
Tá mo chuaráin uaim!

Ag tagairt ar cheapa magaidh is mór an trua nach bhfuil tuismitheoirí níos fearr ag Bristol Palin. Cén cineál daoine a chuirfeadh a n-iníon álainn ós comhair an phoiblí mar seo? Nach bhfuil ciall ar bith ag ceachtar acu?

Deireadh seachtaine na Gaeilge in Esopus ag tosnú oíche amárach!

An Aimsir!

omg!
Bhí sé chomh te anseo thar an deireadh seachtaine seo chaite agus tús na seachtaine seo. 92 céim f, sin 33 c. Cheapfá go raibh mí Lúnasa buailte linn. Shíl mé go mbeadh sé fionnuar sna oícheanta ach ní raibh, ní anseo ach go háirithe. Ach nílim ag gearán, is aoibhinn liom an aimsir bhreá ach i mbliana bhí an t-earrach mall go leor agus bhain an teas seo geit asainn anseo i Nua Eabhrach. Bhíomar fós ag caitheamh buataisí...Chuaigh mé díreach ó hata na holla go hata na gréine.

Ócáid An Deas

Ba bhreá an ócáid a bhí againn an tseachtain seo chaite in Áras na hÉireann, NYU, NYC; an ceiliúradh bliantúil i ndil chuimhne ar Bharra Ó Donnabháin, ár gcara uasal a d’imigh ar shlí na fírinne uainn roinnt bliana ó shin.

Ba é Pádraic Ó Ciardha ár n-aoi chainteoir i mbliana. Is é leas cheannasaí ar TG4 le deich mbliana anuas é agus tá taithí fhada, fhairsing aige ar an gcraoltóireacht agus ar an iriseoireacht chraolta.
Chun tús a chur ar an ócáid labhair an t-ollamh Joe Lee faoi na poist agus na cúraimí a bhíodh ag Pádraic ó thús a laethanta oibre, liosta nach beag!
Cén aois atá ort anois agus an méid seo déanta agat, a deir sé, is dócha gur sean duine caite tú?
Leis sin léim fear scafánta os ár gcomhair!
Bhíomar díreach inár ndúiseacht!
An méid seo déanta ag an bhfear óg seo?
(Chuala go bhfuil botox le fáil in Éirinn na laethanta seo)

Labhair Pádraic faoi stair Raidió Éireann ón lá a bhreithe ag tús an chéid seo chaite go dtí an lá atá inniu ann i slí bheoga bhíogúil anamúil agus bhí an dream go léir faoi draíocht aige an t-am ar fad.
Léirigh sé go soiléir dúinn na sean nósanna a bhíodh ann fadó i gcúrsaí craoltóireachta na tíre agus an tslí inar thosnaigh an stáisiúin ag tabhairt aire ar traidisiúin na nGael, ar dtús sna caogaidí i gcúrsaí cheoil agus i gcúrsaí bhéaloidis, le bailitheoirí Ciaran Mac Mathúna, Séamas Ennis agus Seán Mac Réamoinn. (Chuir sé i gcuimhne dom gur bhaineas féin an taitneamh as Mo Cheol Thú fad is a bhíos ag fás aníos sna 70s, rud aisteach b’fhéidir do chailín óg go leor ach bhíodh sé ar siúil maidin Dé Domhnaigh…..am breise sa leaba an mhaidin sin!)

Ar aghaidh le Pádraic ansin le teacht an ceoltóir cáiliúil Seán Ó Riada os comhair lucht na hÉireann ag deireadh na 50s buíochas le tacaíocht Gael Linn. Thug ceol Sheáin Uí Riada bród dúinn as ár gcultúr féin agus thosnaigh gaoth aneas ag séideadh ar chultúr na nGael. D’éirigh go maith le ceoltóirí traidisiúnta sna 60s agus cuireadh tús le hócáidí móra, ceiliúrthaí sna samhraí srl go dtí go raibh gá ar stáisiún raidió a chraolfaí céad fán gcéad trí mheán na Gaeilge. Sin a tharla sa deireadh sna 70s le breith Raidió na Gaeltachta agus ní ró fhada ansin go raibh Teilifís na Gaeilge againn, bhuel beagnach fiche bliain! (Tá difríochtaí eatarthu ó thaobh an mheoin áfach, féach ar na teidil “Raidió na Gaeltachta” agus “ Teilifís na Gaeilge”.)

Lean Pádraic le scéalta greannmhara agus ba shoiléir go raibh, agus go bhfuil, a chroí san obair. Tá ana chuid déanta aige agus osclaíonn torthaí a chuid oibre doirse os comhair a lucht leanúna…. le himeacht na mblianta feictear níos mó poist ar fáil do Ghaeilgeoirí agus is iontach an rud é seo. Níl todhchaí na teanga ar ghualainn na bpaistí ar scoil níos mó mar a bhíodh, gan seans acu í a úsáid taobh amuigh den seomra ranga agus as sin easpa suime acu inti (agus easpa suime ag a dtuismitheoirí inti in ainneoin aon dea-thoil a bhíodh acu uirthi de bharr cúrsaí staire).

Bhí an léacht thar a bheith spéisiúil agus bhí aoibh mhaith ar gach aoinne ag an deireadh.

Tá sé tábhachtach a admháil agus sinn ag bogadh ar aghaidh go mbíonn inniúlacht difriúil ag gach pobal na Gaeilge, (agus nach minic a léiríonn meascán mar seo i dteangacha eile go bhfuil na teangacha sin beo agus sláintiúil?) Ciallaíonn caint na ndaoine le i bhfad níos mó ná Gaeilge fhoirfe! Ciallaíonn sé le gnáth caint na bpaistí, gnáth caint na ndéagóirí, gnáth caint daoine oilte agus gnáth caint iad siúd nach raibh an seans acu teacht ar mórán oideachais ina saolta……ach teanga amháin atá inti agus níl aon mhaitheas a bheith mí fhoighneach le pobal amháin nó le pobal eile. ...mar nach iontach an rud é go bhfuil níos mó ná pobal amháin á labhairt!!!

Feictear in aon teanga bheo go mbíonn an chomhréir cheart, an ghramadach cheart ag cuid des na haicmí á labhairt…..pé blas a bhíonn acu, le sin tá sé tábhachtach a bheith dearfach maidir le na haicmí difriúla agus fáilte a chur roimh fhoghlaimeoirí.
Rud amháin atá fíor ná ní bheadh teanga sláintiúil againn ar chor ar bith dá raibh sí faoi smacht phobail nó aicme amháin. Tá an cuspóir againn anois sult a bhaint aisti mar chóras cumarsáide atá fileata agus saibhir.

Imeachtaí na Gaeilge i NYC an tSeachtain Seo. Bí Linn!

Imeachtaí na Gaeilge i NYC an tSeachtain Seo. Bí Linn!

Tá cúpla rud suimiúil ar siúl an tseachtain seo i NYC. Ar dtús, ócáid i ndílchuimhne ar Bharra Ó Donnabháin, ár gcara uasal. Beidh Pádhraic Ó Ciardha (TG4) ag caint linn ar a 7 a chlog: Is as Cois Fharraige i nGaeltacht na Gaillimhe ó dhúchas dó. Tá sé ina Leas cheannasaí ar TG4 le deich mbliana anuas agus tá taithí fhada, fhairsing aige ar an gcraoltóireacht agus ar an iriseoireacht chraolta, beidh an léacht seo ar siúl oíche Déardaoin @ Áras na hÉireann, NYU Tuilleadh eolais anseo

agus ansin Oíche Dé hAoine beidh oíche scannán againn! Craolfar seacht gearr scannán nua déanta (réasúnta nua déanta, ó 2001 – 2007) sa Cantor, Ionad Scannán Ollscoil Nua Eabhrac. Tuilleadh eolais anseo.

Beidh fáilte roimh chách agus ná déan dearúd go bhfuil na hócáidí seo saor in aisce (gan trácht ar seans do gach duine le suim sa teanga teacht le cheile arís.)

Poill Dhubha

Bíonn clann tSuibhne lán sásta a bheith inár suigh timpeall bord an dhinnéir go ceann cúpla uair gach aon oíche a bhíonn an dream againn i láthair, nó fiú cuid againn agus cairde. B’fhéidir go mbíonn leisce ar chách bogadh agus tús a chur ar ghlantóireacht, nó b’fhéidir go gcuireann an fíon leisce ar gach aon duine againn? Ach bíonn am dinnéir i gcónaí gan strus ar bith trí na blianta go dtí go bhfuil saghas clú ar Sweeney Dinners an lá atá inniu ann idir cairde na mac, mar de ghnáth ní bhíonn an nós céanna ina dtithe féinig.
Ós rud é go mbím beannaithe idir fir anseo is minic a bhíonn ábhair chomhrá áirithe eadrainn, cúrsaí spóirt mar shampla, de ghnáth sciáil agus fearas na sciála. (Ní chreidfeá an méid fearais atá ó rásaí sciála) nó cúrsaí innealtóireachta, innill, muilte na gaoithe, conas cumhacht na gréine a fháil go héifeachtach i ngnáth tigh, ríomhairí agus na deacrachtaí a bhaineann le routers, networks agus bogearraí, clips greannmhara ar YouTube agus araile.
Bhíomar ag caint le cheile le déanaí faoi dhaoine le droch aoibh. D’oscail Eoghan an t-ábhar seo le cur síos ar duine éigin a mbíonn i gcónaí ag gearán faoi ghnáth rudaí beaga, nach féidir a bheith sásta riamh, agus ar ndóigh tá aithne againn uile ar an gcineál duine seo. Nílim ag tagairt do dhuine le fíor lagar spride de dheasca tinnis, ach iad siúd a bhíonn i gcónaí ag féachaint ar an mbuidéal agus é leath folamh in ionad leath lán. Bhí Eoghan a rá go nglacann daoine mar iad seo an fuinneamh dearfach ón gcomhluadar agus go mba chóir iad a sheachaint chomh fada agus is féidir. “Is poill dhubha atá iontu siúd a bhíonn ag slogadh siar gach aon mheon nó fuinneamh dearfach” a dúirt fear a’tí.

Nílim chomh cinnte sin áfach ach, tá cara amháin agam mar shampla, agus aithním go duine ana dheas, dáiríre, cneasta, móraigeanta í, ach ag an am céanna ní duine dearfach í agus is minic i gcomhluadar bíonn sí ag iarraidh i gcónaí a bheith ró dáiríre, ní thuigeann sí nó ní féidir léi “lighten up” ar chor ar bith, an rud is measa ná má bhíonn gloine fíona nó dhó aici in ionad a bheith níos éadroime.... éiríonn sí níos measa! Níos dáiríre fós! (Is nós inmheánach é b’fhéidir a thagann óna cúlra Episcopalian anseo i Sasana Úr!! …Tuigim, tuigim nach bhfuil sé ceart ginearálú a dhéanamh ach i ndáiríre ní bhíonn mo chairde Giúdaigh mar seo!..)
Anois is arís bíonn orm leithscéal a thabhairt dí maidir le teacht le cheile mar bím ana ghnóthach de ghnáth agus ní maith liom m’am saor a chaitheamh léi, i m’aonar! Tá an ceart ag na fir atá luaite thuas; glacann sí m’fhuinneamh uaim!

Ceiliúradh cheoil sa Kerry Hall i Yonkers Dé Domhnaigh

Beidh tráthnóna mór cheoil ar siúl Dé Domhnaigh, an 5ú lá, sa Kerry Hall i Yonkers. Tá sé curtha le cheile ag cairde Johnny Cronin, nach maireann, i ndil chuimhne air.
Ba as Cill Airne ó dhúchas Johnny ach chaith sé cuid dá shaol anseo i Nua Eabhrac i measc ceoltóirí Nua Eabhrac. Ní raibh aithne agamsa air, ach chuala gur ceoltóir den scoth a bhí ann agus duine dáiríre leis. Bhí ana bhrón ar a chairde uile anseo nuair a chualadar gur imigh sé ar shlí na fírinne le déanaí.
Beidh Aifreann ar dtús ar a dó a chlog leis an Athair Charlie Coen, fear mór cheoil féinig, agus ansin tosnóidh an ceol agus an rince. Beidh baintreach Johnny agus a páistí i láthair. Deirtear liom go mbeidh fáilte is fiche roimh chách le suim i gceol na hÉireann. Tá an ócáid saor in aisce ach tá na timirí ag súil go mbeidh daoine toilteanach deonachán airgid a thabhairt ar an mbealach isteach, mar bhronntanas do chlann Johnny.

Time Capsule

Is minic a thagann cúrsaí le cheile in am áirithe as a dtagann athraithe stairiúla. Bhí gach rud ag éirí go breá leis na hÉireannaigh sna stáit aontaithe ag tús na seascaidí. Bhí cuid mhaith acu socraithe síos anseo tar éis tréimhsí deacair go leor in Éirinn sna caogaidí. Tháinig tonnta na n-imirceach bliain tar éis bliana, fuaireadar postanna anseo, ansin tuilleadh oideachais agus thosnaigh an ghrian ag taitneamh orthu. Bhí fáilte mhór os a gcomhair ó na Gael-Mheiriceánaigh, iadsan de shliocht na tonnta imirceach a lonnaigh sa tír seo le cianta anuas, iadsan a bhfuair bheith istigh agus seans nuair nach raibh a leithéid le fáil acu in Éirinn, bhíodh teagmháil láidir inmheánach eatarthu bunaithe ar féin-céannacht nó féin aitheantas. D’éirigh go maith le The Clancy Brothers and Tommy Makem sna seascaidí anseo i Nua Eabhrac agus ní fada go raibh clú agus cáil orthu ar fud na tíre agus thar n-ais in Éirinn chomh maith. Chuireadar beocht úr i gcultúr na nGael Meiriceánaigh lena n-amhránaíocht bheoga. Bhíodar proifisiúnta, bhíodar éirimiúil agus spraíúil. Bhí daoine bródúil astu, bhí John Kennedy sa Tigh Bán ag an am san agus nach iontach an t-am é d’einne a bheith ina Ghael Mheiriceánach? Bhí ceolchoirm ag an mbanna cheoil seo i Carnegie Hall ar Lá fhéile Pádraig 1963 agus rinneadh ceirnín den cheolchoirm sin le 11 amhrán, sin an méad a bhí ar LP ag an am.

Bhí baint ag m’athair le cúrsaí turasóireachta i meán iarthar na hÉireann a shaol iomlán agus bhíodh sé de shíor a rá aige chomh tábhachtach agus a bhí an teagmháil idir lucht na hÉireann agus lucht Gael Mheiriceá, go raibh ceangal go smior eatarthu ó thaobh staire agus go mbeadh go deo. Bhí ana mheas aige ar lucht Mheiriceá, chomh díograiseach agus chomh dearfach is a bhíodar maidir le Éirinn i gcónaí. Cheap sé go minic nár thuig lucht na hÉireann an gaol i gceart, go dtí go raibh orthu dul ar imirce. Tharla go raibh beirt dá dheartháir féin lonnaithe i Nua Eabhrac ag an am san agus b’fhéidir gur as a scéalta a tháinig a thuiscint. Bhíodh sé anseo sna stáit minic go leor sna seascaidí ar thurais ghnó agus bhíodh an seans aige a dheartháireacha a fheiscint aon uair a bhíodh sé anseo na laethanta sin. Ba mhinic a tháinig sé abhaile le ceirnín foilsithe ag The Clancy Brothers and Tommy Makem., gheobhadh sé bronntanais i bhfoirm na ceirníní seo uatha, bronntanais dúinn nó dár máthair is dócha a bhí i gceist. Bhíos ró óg ag an am aon mór suim a bheith agam sa cheol ach chuala mé na ceirníní go minic sa tigh. Tá níos mó tuiscint agam anois faoin gceol seo agus an tábhacht a bhain leis an mbanna cheoil.

Bhí sé go deas dom mar sin Liam Clancy a fheiscint oíche Dé Sathairn nuair a thug sé cuairt ar Glucksman Ireland House, NYU. Labhair sé faoi na laethanta craiceáilte sin i Nua Eabhrac sna seascaidí agus go mór mhór faoin uair i 1962 nuair a thángadar os comhair poiblí na tíre ar chlár teilifíse Ed Sullivan. Luaigh sé chomh maith an ceirnín a rinneadh i 1963 faoin gceolchoirm i Carnegie Hall. Tá ceann nua foilsithe ag Columbia anois faoin gceolchoirm seo agus in ionadh 11 amhrán déag tá an cheolchoirm go hiomlán le fail ann ar dhá CDs,The Clancy Brothers and Tommy Makem In Person at Carnegie Hall- The Complete 1963 Concert Tá comhrá na hoíche agus gach rud ina measc. Bhí sé greannmhar, cairdiúil agus anois is arís bhraitheas go raibh brón air, eisean an t-aon duine amháin fágtha ar an bhfód agus mar a dúirt “ Being the last man standing is no triumph” . Luaigh sé chomh maith go rabhadar ina aisteoirí cuid den am agus iad thuas ansin ar an ardán os comhair an tsaoil, agus gur mhinic a bhí orthu amhráin áirithe a bhí tábhachtach dóibh a chur ar leataobh fad is a bhí éileamh ar na cinn a bhí níos coitianta leis an lucht éisteachta. Tuigim é sin, gnó a bhí ann. Cuireadh ceist air faoi na hamhráin seo a bhí gar dá chroí agus bhí an t-adh dearg orainn mar thug sé amach a concertina agus thosnaigh sé a canadh ceann des na hamhráin is deise dar liom, Ar Éireann Ní Neosainn Cé hí, agus bhí sé go hálainn ar fad. Bhaineas an taitneamh as sin agus as a chuairt go léir.

Táim ag éisteacht leis fad is atáim ag scríobh an píosa seo, braithim an fuinneamh a bhí sa halla an oíche sin breis agus 45 bliain ó shin agus tá sé go hiontach ar fad. Is saghas grianghraf den thréimhse sin i saol na tíre seo, cloistear sin ón gcomhrá greannmhar idir na hamhráin. Is fiú éisteacht leis agus teagmháil a dhéanamh leis an tréimhse sin nuair a bhí an saol níos simplí agus dearcadh dearfach os comhair na tíre seo, rud nár lean ach go dtí an 22ú lá de mhí na Samhna 1963, sé mhí ghearr tar éis na ceolchoirme.

Lá na Gaeilge 2009

Mise, Ailbhe agus Eibhlín

Múinteoiri Seán Céitinn agus Eimear Ní Cheallaigh

Bhí Lá na Gaeilge iontach againn Dé Sathairn i gColáiste Í, New Rochelle. Thosnaigh daoine ag teacht luath sa mhaidin timpeall 8 15AM agus ní fada go raibh na príomh seomraí plódaithe le Gaeilgeoirí, 82 sa deireadh! Tháinig daoine ó Boston, Springfield agus Worcester MA, ó áiteanna éagsúla i Connecticut, ó Long Island, ó New Jersey agus ar ndóigh bhí dream maith ó NYC agus Stát NY i láthair chomh maith.
Tar éis cúpla focal chun tús a chur le imeachtaí an lae scaip an slua chuig na ranganna difriúla. Bhí múinteoirí den scoth páirteach, Fiachra Ó Dubhghaill (Corcaigh), Una McGillicuddy (Baile Átha Cliath), Eimear Ní Cheallaigh (Indreabhán), Caoimhe Ní Bhaoill (Muineachán)., Seán Céitinn (Béal Feirste) agus Ailbhe Ní Ghearbhuigh (Ciarraí), ionadaithe ó gach cúige sa tír i láthair agus teanga amháin le chloisteáil, an Ghaeilge!
Tar éis an chéad rang tháinig an slua thar n-ais le cheile arís sa seomra mór agus thug Séan Ceitinn léacht dúinn faoi saol na teanga i mBéal Feirste. Bhí sé an suimiúil ar fad. Mhínigh sé chomh casta is bhíonn saol na Gaeilge uaireanta nuair nach bhfuil sí saor ó chúrsaí pholaitíochta. Ní ach teanga í ach ag an am céanna bíonn ceangail faoi leith idir í agus féin aitheantas an té a labhraínn í. Níl dul as agus bíonn an rud céanna fíor sna millte teangacha. Bhí an-suim ag an dream i léacht Sheáin agus bhí na ceisteanna ag spalpadh anuas air tamaillín, an fear bocht, ach d’éirigh go maith leis gach ceann a fhreagairt gan stró ar bith. Is fear laid back amach is amach atá ann.
Ansin lean an lá le seoladh leabhair Ailbhe Ní Ghearbhuigh. Leabhar filíochta ab ainm Péacadh is ea é agus is seoid leabhair é in aon cnuasach, dar liom, faigh cóip! Is é seo a céad leabhar, foilsithe ag Coiscéim, agus táim cinnte go gcífimid níos mó ón bhfoinse éirimiúil seo; peann Ailbhe, amach anseo. Ba í Eibhlín Zurell a sheol an leabhar, bean le mór suim i bhfilíocht, go háirithe filíocht na Mumhan agus ní beag a meas ar Ailbhe agus a saothar éachtach.
Bhí ranganna tar eis lóin, gearr scannán ansin agus chun deireadh a chur ar imeachtaí an lae bhí crannchur agus seisiún gearr againn.
Bhí tréimhse bhreá ag cuid againn sa phub an oíche céanna.
Lá na Gaeilge eile ……cuirfidh mé pictiúr eile ar dheis anseo ar ball inniu nó amárach.

Droch-Scéal agus Dea-Scéal

An dea-scéal ar dtús. Tá Cara Wags beagnach thar n-ais ar a seanléim anois.

An droch-scéal: Bhuail stróc uirthi seachtain ó shin.

Tá a fhios agam go seanamhadra ceithre bliana déag d’aois í ach ní raibh sí tinn ariamh agus bhí ionadh an domhan orm seachtain ó shin nuair a bhraitheas go raibh rud éigin cearr léithe. Chuamar amach ag siúl agus tháinig cuma aisteach uirthi, ar dtús bhí siúl barrthuisleach agus beagáinín liobarnach aici. Bhí saghas mearbhaill uirthi chomh maith cheapas. Bhí a fhios agam taobh istigh an chéad céad throigh! Cheap mé go raibh cuma na mbó bochta sin le BSE blianta ó shin uirthi. Thugas go dtí an tréidlia ar an bpointe í agus tar éis féachaint ina súile bhí a fhios aige gur bhuail stróc uirthi. Bhí a súile ag bogadh i slí REM. Ansin rinne sé roinnt scrúdaithe eile uirthi a lean uair, bhí fonn air í a choimeád thar oíche ach bhí a fhios agam go gcuirfeadh sé sin ana strus uirthi, mar sin lig sé dom í a thabhairt abhaile. Dúirt sé liom go raibh seans ann go mbuailfeadh stróc eile uirthi gan mhoill agus a bheith réidh.

Bhí sí lag ar thaobh amháin mar dhuine tar éis stróc. Bhí sí in ann siúl go mall ach bhí laige ar a taobh clé. Bhí cromchinn uirthi chomh maith, ní raibh an neart aici a ceann a choimeád ard. Bhí orm í a iompar isteach sa charr agus amach uaidh agus araile.
D’éirigh go maith léi thar an deireadh seachtaine, bhí an tigh lán agus ar ndóigh bhíomar uile ag peataireacht uirthi, ag déanamh adhnua uirthi agus tá sí ag éirí i bhfad níos fearr anois. Tá sí fos lag, ní féidir lei siúl ró fhada ach níl cuma lag uirthi níos mó. Tá siúl John Wayne uirthi ar uairibh, a ceann beagáinín ar thaobh agus i ag dul díreach ar aghaidh. Is maith léi a leaba, ach tá aoibh mhaith uirthi, ach ní dóigh liom go mbeidh sí ar thoir na bhfianna nó na n-ioraí amach anseo, an spóirt ab ansa léi. Tá na laethanta sin thart.
Bíonn orm aspirin pháiste a thabhairt dí gach lá.
Tús meath na seanaoise.

Seachtain na Gaeilge in Éireann / Lá na Gaeilge i NY

Bhuel, ba mhaith liom cúpla focal a rá faoi Lá na Gaeilge 2009, lonnaithe i gcoláiste IONA, New Rochelle NY a bheidh ar siúl ar an Satharn díreach tar éis lá fhéile Pádraig, sé sin an chéad lá fichead de mhí na Marta. Seo ceiliúradh na teanga bliantúla i Nua Eabhrac agus do chuireamar tús leis an gceiliúradh seo sa bhliain dhá mhíle.
Cad a tharlaíonn ar an lá seo?
Tiocfaidh gach duine le chéile timpeall a naoi a chlog ar maidin. Beidh caife agus seans buaileadh le seana chairde agus cairde nua, ansin tar éis cruinniú gearr rachaidh gach duine chuig a chéad rang Gaeilge. Bíonn ranganna ar leibhéal difriúil ar fáil gach bliain agus chomh maith le sin dream le Gaeilge líofa (Bíonn díospóireachtaí neamhfhoirmiúil acu siúd fad is a bhíonn gach duine eile sna ranganna ag foghlaim.) Tar éis an chéad ranga beidh léacht againn agus i mbliana cloisfear Seán Céitinn ag caint faoin teanga i mBéal Feirste. Is múinteoir é Seán a fuair a chuid Gaeilge i mBéal Feirste agus tá sé ag caitheamh bliain anseo ag múineadh Gaeilge i roinn na Gaeilge i NYU. Ansin beidh rang Gaeilge eile ar siúl againn, lón ar ndoigh, agus tar éis lóin beidh seoladh leabhar filíochta le Ailbhe Ní Ghearbhuigh ar siúl. Is file í Ailbhe ó Trá Lí agus bhí sí ina cónaí anseo i Nua Eabhrac anuraidh agus í ag múineadh Gaeilge i CUNY. Beidh áthas mór ar gach duine Ailbhe a fheiscint thar n-ais i Nua Eabhrac arís. Beidh leabhar Ailbhe, Péacadh, (foilsithe ag Coiscéim) á seoladh ag Eibhlin Zurell, bean le suim nach beag i bhfilíocht na hÉireann. Beidh an tríú rang ar siúil ansin. Leanfaidh scannán an tríú rang agus ag deireadh an lae bígí réidh le tosnú an tseisiúin, agus gach duine agaibh páirteach!
Tagann timpeall 70 duine gach bliain agus táimid uile ag súil go mór leis an lá. Bíonn crannchur agus siopa leabhar againn chomh maith agus leanfaidh na himeachtaí uile go dtí timpeall a cúig a chlog sa tráthnóna.
Beidh múinteoirí den chéad scoth páirteach, Caoimhe Ní Bhaoill (Muineachán), Eimear Ní Ceallaigh (Indreabhán), Fiachra Ó Dubhghaill (Corcaigh), agus Una McGillicuddy (Baile Átha Cliath) agus beidh triúr eile i gceannas an dream líofa chun iad siúd a choimeád faoi smacht!
Bígí linn, beidh fáilte is fiche roimh chách!
Tuilleadh eolais uaim, tá nasc chugam trí ephoist ar dheis anseo, nó féach ar thehedgeschool.blogspot.com

Dúil a Anama

Bhíos as baile ar feadh seachtaine ar turas sciáil le Eoghan. Bhíomar i dtuaisceart agus ansin in iarthar an stáit, ghlac sé páirt de bharr cáilíochta i gcomórtais mór le rá thuas ansin; The Empire Winter Games agus The NY State High School Championships agus d’éirigh go maith leis, dar liomsa. Ar ndóigh bhí díomá air nár éirigh níos fearr leis ach sin saol an lúithnire sa sport deacair seo. Bíonn comórtas idir na iomaitheoirí ach níl an comórtas sin chomh domhain agus an comórtas ionat féin agus an tslí ina réitítear na mílte fadhbanna a tharlaíonn fad is a bítear ag gluaiseacht ar nós na gaoithe (nó na geilte) síos fánaí géara! Chríochnaigh sé i spota píosa ana mhaith níos airde ná a thús, ag bogadh sa threo cheart mar a deirimse leis. Thánamar abhaile oíche Dé Chéadaoin mise traochta ón turas gan trácht air siúd agus cairn mór obair bhaile os a chomhair don scoil…….ach ar aghaidh leis aréir arís go comórtas ar sliabh eile thar n-ais in iarthar an stáit, cúig uair go leith eile sa charr, omg! (grá an dualgais ar a athair an uair seo,) sceitimíní ina a mheara aige agus ina mhearchois aige agus dúil a anama a bheith ar na fánaí fuara arís.

Thar n-ais i dTir na Beatha

Is ar éigin atáim beo!
Bhuel, bhí deireadh seachtaine bhreá geallta agam ach mar is eol do chách níl mar a shiltear a bítear uaireanta. Bhuaileas le mo chairde ag deireadh seachtaine na Gaeilge thuas in Esopus NY maidin Dé Sathairn le plean fanacht leo go tráthnóna dé Luain. Ach faraoir nár eirios tinn tráthnóna Dé Sathairn, ní raibh a fhios agam cad a bhí cearr ach do bhí ganntanas fuinnimh agam, bhi me fuar, ní raibh fiú tart orm!! Rud an aisteach domsa nuair a bhímse i measc scata Gaeilgeoirí. D’imigh chun leapa luath agus bhí codladh ceart go leor agam ach le breacadh an lae bhraitheas aisteach. Cheapas go raibh rud éigin ag dul in olcas ach ag an am céanna bhí drogall orm imeacht abhaile, i lár na maidine áfach bhraitheas tinneas cinn ag bagairt orm taobh thiar mo súile. Bhailíos liom abhaile agus chaitheas an tráthnóna ar an tolg ag iarraidh an bhagairt a ruaigeadh uaim, faraoir theip orm.

Timpeall a seacht ní raibh sé ag bagairt níos mó ach ar lán sheol agus ní raibh an tarna suíochán sa bhuile agam ach é a thógaint chun na leapa liom. Ní raibh éalú ná imeacht agam air. Ghlacas gnáth leigheas, mar a ghlac níos luaithe sa lá, thiteas i mo chodladh tráth agus nuair a dhúisíos ghlacas arís é, cheap mé go n-oibreoidh sé arís ach bhíos mí cheart. Bhí a fhios agam go raibh piolla Codeine amháin agam sa tigh ach bhí sé ró luath é a ghlacadh tar éis an méad a bhí slogtha siar agam cheana! Bhí an pian go dona amach is amach. Bhí sé timpeall a h-aon a chlog sa mhaidin agus bhíos i gcruacás leis. D’imigh an t-am isteach go mall, chuala mé cailleach na hoíche ag scréachadh Who Cooks For You arís is arís eile, ba maith liomsa scread léanmhar a lingint asam, ach bhí an tigh folamh. Bhí fir an tí as baile agus ó cheapadar nach mbeinn anseo thugadar mo ghrá gheal Cara, (mo sheana mhadra) agus na cait, Púca agus Banba leo, bhíos i m’aonar, mar an pingin deireanach sa bhosca stáin. Smaoiníos ar Louis XVI agus an guillotine, dá mbeadh ceann agam sa tigh ní bheadh ceann agam. Bhíos ag súgradh le focail agus mé ar leaba mo bháis! Chuala mé Coyotes ag canadh tamaillín. D’éirigh an phian níos measa fós agus bhí orm teacht ar an Codeine agus ghlacas é, bhí sé beagnach a cúig a chlog ag an am seo agus cheapas go mbeinn ceart go leor ó thaobh ama de. Tar éis tamaillín bhraitheas an phian ag cúlú phíosa, quelle joie! ach go hobann bhíos ar traein, agus sinn ag dul síos fána cnoic agus lúba gearra ós ár gcomhair, bhíos sa tríú carráiste in aice na fuinneoige mar is gnách. Chonaic mé an inneall ag titim ón iarnród, ansin an chéad carráiste, an tárna carráiste ansin mo cheannsa féinig, bhíos ag titim i ndiaidh mo mhullaigh, gach rud bun os chionn, rith sé liom nach mbíonn criosanna againn i traenacha? Cén fáth? Bíonn siad againn i gcarranna agus in eitleáin!! Bhí a fhios agam go mbeadh orm greim a fháil ar rud éigin go tapaidh chun mé féin a shábháil, rug mé ar postanna mo leapa le greim an fhir báite agus mo cholann ag léimt timpill mar ghealt agus an diabhal inti! Do dhúisíos le preab, bhí a fhios agam díreach cad a bhí ar siúil…an diabhal codeine a bhí cúis leis an tromluí! Chuireas mó lámha bocht thar n-ais faoin duvet, iad tuirse ón greim teann, ní fheadar cén fhad a bhíodar thuas ansin. Dia duit, a Shuibhne Gealt, a dúirt mé liom féin agus thit mé i bhfanntais arís.

Ansin go hobann bhíos thíos san uaigh chúig déag scilling i Cré na Cille agus Caitríona Pháidín os mo chomhair ag gearán is ag banrán, ní fhaca sí mise, buíochas le Dia, ach arís ní raibh éalú ar bith le fáil agam agus mé gafa. Bhí a guth mar tairní i mo chluasa agus bhí sí á bualadh isteach iad gan stad gan staonadh. D’éirigh an phian taobh thiar mo shúile níos fíochmhaire. Cheapas go mbeinn gafa anseo go deo. Ansin tháinig Caitlín Maude ar an bhfód mar aingil. Thosnaigh sise ag tabhairt tuirne mháire do Chaitlín as an bpraiseach a dhein sí dá saol le droch smaointí. Níor stop Caitlín leis an íde béil seo go dtí go raibh brón ar Caitríona. Bhí Caitlín ag caitheamh poncho agus bhí sí in ann é a úsáid mar sciatháin agus bhí cuma álainn ar a aghaidh, chonaic sí mise ansin agus mé ar an dé deiridh sa chúinne faoin duvet agus thosnaigh sí ag canadh. Ní chuimhin liom i gceart cén amhrán a chan sí, b’fhéidir Róisín Dubh…. ach chuir a canadh ar mo shuaimhneas mé, ní nach ionadh, nach raibh guth fé leith aici?.. Is cuimhin liom a rá liom féinig má thagaim slán ón tréimhse seo tá orm a bheith cinnte gan am a chur amú ar aon rud nó ar aon mothúchán suarach, thiteas i mo chodladh le glór Caitlin Maude i mo chluasa.

Dhúisíos ar maidin, chuala mé an uisce te ag bogadh trí na píopa an tseomra, bhí an teas ar siúl…. d’oscailíos súil amháin, bhí sé sách geal, bhí an ghrian ina shuí cheana agus chuir an solas isteach go mór orm. Bhí an diabhal pian fós ann…agus bhí sí go dona arís.. ach bhí a fhios agam go raibh cupla uair codlata agam ar a laghad. Ní raibh mé in ann mo shúile a oscailt, bhí solas an lae ag teacht trí mó chaipíní súile. Cheapas go raibh saghas Cupid le droch-chroí ann agus é ag scaoileadh a chuid saighde díreach trí lár mo n-imreasc! Ach is cuma nó muc duine gan seift agus bhí a fhios agam go raibh aghaidh fhidil áit éigin agam, úsáidim ar eitiltí thar oíche í nuair a bhím ag dul go Éireann. Thosníos ag smaoineamh faoi agus d’éirigh liom teacht air gan mórán trioblóide, bhí sé sa mhála taistil ag deireadh mo leapa, fós lán ón deireadh seactaine . Ghlacas níos mó gnáth leigheas, (faraoir ní raibh aon codeine eile agam,) agus chuireas orm an aghaidh fhidil, mo chara cléibh nua, agus do chuir an aghaidh fhidil an ruaig ar fháinne an lae. Bhí an phian go dona an mhaidin iomlán, ansin san iarnóin agus mé sínte amach i lár na leapa, corp in ionad colainn, cuma an chéasadh orm.. mo lámha sínte amach uaim...go hobann bhraitheas m’fhuil ag bogadh i mo mheara agus i mo mhear chosa, ansin bhog sé suas mo lámha agus mo cosa. Bhí saghas drithlín i mo chuid fola! Lean na drithlíní ag bogadh agus bhraitheas m’anam ag filleadh thar n-ais chugam. D’ardaigh mé lámh amháin go cúramach go dtí m’aghaidh fhidil, d’ardaigh mé cúinne di go cáiréiseach, bhí sé fós geal sa seomra ach buíochas le Dia ní raibh mo dhuine lena chuid saighde ann. Bhain mé díom an aghaidh fhidil, an raibh mé fós beo? D’fhéach mé timpeall, bhí an leaba ina phraiseach, ní raibh ach piliúr amháin ann, na trí cinn eile trasna an tseomra (is dócha ón timpiste tranach). Bíonn carn leabhar agus clog ar bhord beag i m’aice de gnáth, bhíodar uile ar an urlár chomh maith. Chonaic go raibh sé beagnach a trí a chlog….beagnach fiche uair sa leaba! D’eiríos agus chuaigh mé isteach sa seomra folcadh agus mo chosa ag lúbadh fúm. Bhí cailleach os mo chomhair sa seomra folcadh: Seanabhean le ceann tuí, poill dhorcha marbha ina raibh súile uair amháin, cuma an bháis ar a craiceann tirim, beola tirim gorma agus muineál tanaí turcaí aici……Cá bhfuil an bhean gealgháireach a bhíonn ós mo chomhair de gnáth sa scátháin seo? An dtiocfaidh sí thar n-ais ariamh???????? . Lion mé an folcadán agus isteach liom, an uisce te mar clóca faoisimh umam, agus aon uair a d’éirigh an uisce píosa fionnuara líon mé isteach níos mó uisce te le mo mhéar chosa, sa deireadh bhí roic ar mo lámha agus ar bhoinn mo chos ach téann siad go maith le aghaidh na caillí.