An Croí Airdeallach

Tugadh aire ar leith don dán Everything is Going to be All Right de chuid Derek Mahon ag tús na paindéime. 

Is dán álainn liriceach é gan chastacht, cé go bhfuil baint aige le hábhar a bhfuil an-chasta ar fad. Labhraíonn an dán linn ní amháin ag an am dúshlánach seo ach, déarfainn, aon uair. Nach i gcónaí a mhothaítear dúshláin ar shlí amháin nó slí eile agus sinn ar bhóthar an tsaoil?
Is minic a bhíonn freagraí le fáil ach, anois is arís níl dul ar bith as - Ní féidir ach leanúint ar aghaidh agus glacadh le pé fadhb atá os ár gcomhair gan strus níos mó a chur orainn féin. Tá roinnt gaoise riachtanach an cinneadh seo a dhéanamh, agus foighne a dhéanamh leis go dtí go dtagann athrú.

Is léir go raibh ómós nach beag ag an údar do thábhacht stíle i bhfilíocht shiollach, mar aon le cuma na focail ar an leathanach féin, nach prós atá ann leagtha amach i stíl filíochta ar an leathanach.  Bhí mé ag iarraidh anam a dháin a bheith le mothú sa leagan Gaeilge seo. Ba mhinic a bhí argóintí agam liom féin faoina focail, an rithim, méid agus fuaimeanna na siollaí, srl. Bhíos ag iarraidh na cinn cearta a roghnú ar mhaithe le stíl simplíochta an dáin sa leagan Bhéarla. 

Ba dheacair dom teacht ar teideal oiriúnach chomh maith. Bheadh sé simplí go leor úsáid a bhaint as "Beidh Gach Rud CGL" ach ceapaim go mbíonn sé sin gan fuaimint nuair a úsáidtear i nGaeilge é. Sílim go bhfuil teachtaireacht níos doimhne i dteideal an dáin, ceann a thugann dóchas agus a chuireann síocháin ar an léitheoir (nó éisteoir) atá, mar shampla, gafa idir dhá thine Bhealtaine nó gan suíochán ar bith sa bhuaile aige/aici. Bíonn áilleacht le feiscint i gcónaí in anneoin na deachrachtaí.

Faraor d'imigh an tUasal Mahon ar shlí na fírinne ag deireadh an tsamhraidh tar éis tréimhse ghearr tinnis. Méala ana mhór a bháis. Níor léigh mé go raibh suim aige sa Ghaeilge fiú, ach ar a laghad níor luaigh sé focal ina coinne ach oiread, go bhfios domsa. Scríobh mé léiriú i nGaeilge den dán seo ina onóir. 

Bhain mé sásamh nach beag as an staidéar seo agus anois le teacht ar athrú mór i gcúrsaí polaitíochta na tíre is féidir liom a bheith foighneach go dtí go dtagann athruithe... 'sea...

Is Féidir Glacadh Leis

Tuige nach gliondar a bheadh orm le glanadh na spéire 

thall den fhuinneog dhormánta agus scáil snáth mara 

tharam ar an tsíleáil mar ábhair mhachnaimh agam?

Tiocfaidh an deireadh, tiocfaidh an deireadh,

ach ní gá é sin a bheartú.

Sruthaíonn na dánta ón lámh gan iarraidh,

an croí airdeallach ina bhfoinse cheilte acu.

Éiríonn an ghrian d'ainneoin gach uile ní

's bíonn na cathracha í gcéin geal agus gléineach.  

Táim sínte anseo i bpléascadh gréine

an láchan agus na scamaill reatha á bhfaire agam.

Is féidir glacadh leis.

Léiriú i nGaeilge le Hilary Mhic Suibhne

Everything is Going to be All Right le Derek Mahon

 

 

An Cluiche, gearrscéal

 

Cnámh Bailiúchán gearrscéalta ó pheann Eoghan Mac Giolla Bhríde.
Foilsithe ag Éabhlóid 

An Cluiche

Is déagóir a insíonn an scéal seo, fear óg, ar leac aois an fhir, a oibríonn i bpub beag agus é ar a laethanta saoire ón scoil - saoire an tsamhraidh - i lár sráidbhaile réasúnta ciúin áit éigin i dTír Chonaill. Aimsir bhrothallach atá ann, tá an pub dorcha taobh istigh, athrú mór ón saol amuigh.

Chuaigh sé chuig an phub luath an tráthnóna seo chun féachaint ar cluiche tábhachtach a bheadh le feiscint ar an teilifis ansin. B'fhéidir nach raibh TV acu sa bhaile? nó, b'fhéidir go raibh suim aige am breise a chaitheamh i ríocht na bhfear. Ní gá dó leithscéal a bheith aige dul thar leac an dorais anois agus post aige ansin le coicís anuas. Bhain sé sult as comhrá na bhfear, luaigh sé go raibh cuid acu ar aithne ag a Dhaid féin. Bhí aithne aige orthu go léir faoin taca seo seachas beirt. Chonaic sé an bheirt céanna thíos staighre nuair a bhí sé sa siléar, chuir sé ionadh air iad a fheiscint thíos ansin ag teacht amach as seomra sa chúl. Chonaic sé fear a 'tí, Proinseas, i gcomhrá go ciuin leo sa bheár ina dhiaidh sin. Ní sé cad a bhí eatarthu ach leid ní bhfuair sé. Bhuail boc isteach ar ball agus d'imir sé drochchleas ar Phroiseas.

Ba léir go raibh meas ag an scéalaí ar Phroinsias, d'fhoghlaim sé cleas beag uaidh -conas barra a bhain de bhuidéal oráiste mar fhear tart ag oscailt bhuidéal beorach. Bhí Proinsias cneasta agus flaithiúlach leis. Ach roimh deireadh na hoíche sin d'fhoghlaim an déagóir nár thuig sé gach rud a bhíonn ar siúl idir fir, go mbíonn slite ann i saolta na bhfear chun duine a bhualadh i gcluiche, nach raibh baint ar bith le comórtas peile, agus chun déileáil le deachtrachtaí anaithnid. Bhí an laid beagáinín míchompordach leis an eolas seo agus tháinig míshuaimhneas air. 

Tá an scéal scriofa sa chéad pearsa agus i gcaniúnt Uladh mar chuimhne an fhir óg. 

An Chíréib i D.C. inné.

 

Tharla go raibh mé ag féachaint ar chruinniú an Oireachtais ar an teilifís tráthnóna inné nuair a bhí an comhaireamh sin ar siúl ag Pence agus chonaic mé an trioblóid ag tosnú agus ag leanúint ar aghaidh. Ar thaobh amháin bhain an imeacht taobh amuigh an foirgnimh geit ana mhór asam, ach caithfidh mé a rá ag an am céanna nach raibh ionadh orm - mar tán dream sin fíor "Radicalised" ag an uachtarán agus a chuid cuiditheoirí - thar cheithre bliana anois - sin toradh a gcuid geáitsí - agus a gcuid bréaga, gan stop gan staonadh. Creideann an cult seo gach a deir Trump. Agus is é seo tuairim mo chairde agus mo chomhoibrithe uile chomh maith. 

Rud amháin atá ana aisteach faoi inné ná chomh simplí agus a d''éirigh leo briseadh isteach? Tá ceisteanna le fhreagairt, cá raibh na gardaí, na cosantóirí? Cé mhéad acu a bhí ar diuti inné? Bhí a fhios acu go mbeadh trioblóid, cén fáth nach raibh níos mó gardaí ansin inné. Tá ráflaí ag dul timpill maidin innui gur ligeadh isteach iad! Níl an fhírinne iomlán amuigh go fóill ach tá sé soiléir nach raibh mórán iarracht déanta inné stop a chur ar an mob sin ar chor ar bith. Agus cad anois? Tá scoilt ollmhór sa tír le blianta anuas, an ndéanfaidh na trioblóidí seo athrú ar an scéal? D'athraigh cuid Seanadóir a dtuairimí i lár na hoíche aréir agus níor chaitheadar a vótaí leis na Gríosóirí, Ted Cruz agus a leithéid. An dtiocfaidh aon athrú timpeall na tíre anois? Cad atá i ndán don GOP? An mbeidh scoilt ansin nó an leanfaidh siad ar aghaidh mar atá siad.

Cheapamar go mbeadh athrú tar éis Sandyhook, ach faraoir ní fhacamar mórán. Rud amháin atá fíor beidh jab ana dheacair ag Joe Biden agus Kamala Harris amach anseo agus tá súil agam go mbeidh lá gan trioblóidí againn ar an 20ú.