Friday, December 23, 2005

Leabhair

Le tamall anuas anois bím ag ceapadh go mbeadh sé suimiúil giota a scríobh anseo faoi leabhair.
Nuair a bhíos óg thosnaigh mé ag léamh na leabhair a bhí ag mo dheirfiúracha, iad ar scoil agus mise fós sa bhaile. Nuair a bhíos féin ar scoil bhíodh na leabhair léitheoireachta nua agam léite roimh dul ar ais ar scoil i mean fómhair…ansin thosnaigh mé ag dul chuig an leabharlann poiblí i gcathair Luimnigh ach ní raibh mo mháthair ró shásta le sin. Bhíodh na leabhar ón leabharlann sin salach go leor, dar léi, agus bhí sí cinnte go mbeadh galar éigin ag teacht isteach chugainn uathu! Go bhfoire Dia orainn!! Rud eile ná ní raibh sí sásta liom a bheith sa cheantar sin den chathair liom féin.

Ansin lean mé ag freastal ar Leabharlann Chontae Luimnigh ar Sráid Uí Chonnaill, …. Bhí orm a rá dóibh go raibh mé i mo chónaí in iarthar Luimnigh in ionad sa chathair. Ní raibh cead ag daoine ón gcathair leabhair a fháil san áit seo. Chuireas isteach seoladh mo sheanmháthair ar an bhfoirm, agus shínigh mo mháthair í, (Plean mo mháthair é seo mar chonaic sí go raibh díomá orm nuair nach raibh cead agam dul ar ais chuig an leabharlann phoiblí.) …..bhí ionadh orm ag an am… Peaca! Ach bhíodh sé an éasca dom rith isteach sa leabharlann chontae agus mise ag teacht anuas sráid Uí Chonnaill ón scoil um thráthnóna. Leabharlann bheag a bhí inti agus na leabhair uile glan agus clúdaithe le plastic. Ach bhíodar ardnósach go leor agus ní raibh aon rud ó pheann Enid Blyton ann…an rud céanna ar scoil. Le mo chuid bím lán sásta nuair a fheicim go bhfuil siad ag léamh, pé sort leabhar a bhíonn acu…… fantasy nó science fiction an cuid is mó den am.

Faoi láthair bíonn dhá leabhar idir láimhe agam de gnáth. Ceann amháin sa Bhéarla agus ceann eile sa Ghaeilge. Tá "Aistriú le Siobhán Ní Shúilleabhánbeagnach críochnaithe agam, trácht ar aistriú líonta tí go Contae na Mí ó Corca Dhuibhne atá ann, trí súile seanmhná agus í ag féachaint siar ar an tréimhse sin nuair a bhí sí in a cailín óg agus ag aistriú lena clann. Is aoibhinn liom an leabhar ó thaobh na Gaeilge de, saibhreas na teanga le ana chomhrá agus nathanna cainte le fáil ann. Foilsithe ag Cló Iar Chonnachta, molaim go mór é.
(Ní maith liom an slí in a cuireadh le cheile an leabhar ag na clódóirí áfach, clódóirí Lurgan in Indreabhán. Cé go bhfuil mo leabhar nua tá na leathanaigh ag titim amach cheana féin?)

Sa bhéarla táim i lár The Magic Mountain le Thomas Mann, bhuel nílim i lár fós, is fíor Mighty Tome atá ann, (agus trom leis! Tá clúdach chrua ar mo chóip ón leabharlann áitiúil anseo agus deacair é a léamh sa leaba.) Aistriúchán ón Gearmáinis faoi fear óg, meánaicmeach agus saibhir go leor, compordach, gan taithí mhór an tsaoil aige. Tá sé in ospidéal /Sanatorium TB, áit a chaitheann sé seacht mbliana roimh WW2. Osclaítear a súile agus faigheann sé saghas oideachais ann nach raibh le fáil ina dhomhan mór cé go raibh sé níos saoire "thios ansin" bhí sé i bpríosún a aicme féin.

Tosnóidh mé ar “In Inmhe” le Tomás Mac Síomóin go luath. Luaigh mé é cúpla seachtain ó shin. Ní bhfuair mé aon eolas eile ó Chailín faoi a club leabhar ach leanfaimid ar aghaidh anseo! Cuirfidh mé nasc ar an taobh deis sa bhlag anseo faoi.

Rud eile, fuair mé roinnt mhaith emails ó léitheoirí le déanaí, go mór mhór tar éis an píosa sin faoi clann m’athair. Go raibh maith agaibh. I bhfad uaibh an anachain.
Mar sin chuir mé nasc “Email me” ar an taobh deis inniu. Níos éasca ná dul ar thóir mo sheoladh ríomhphoist trí Próifíl.

Beidh mé críochnaithe san oifig inniu ar feadh deich lá!
Inniu plean agam gach rud a chur in ord don Athbhliain, na chomhaid nua agus araile. Beidh tús maith agam i 2006!


Tuesday, December 20, 2005

Dlí amháin dúinn, dlí eile dóibh siúd?

Nó b’fhéidir an fotheidil: Clúdach Gorm na Fírinne

Garda won't be tried for crash into pensioner

Irish Independant Saturday December 17th 2005

The garda who was driving a patrol car that struck a pensioner as she waited at a bus stop will not face any criminal proceedings, an inquest has heard.
The Director of Public Prosecutions has decided not to proceed with a criminal prosecution against the female garda who was driving the patrol car that mowed down 74-year-old Mary Seavers in
Dublin on May 22.
Mrs Seavers, from Goatstown in south
Dublin, died from her injuries three weeks later.

Insp Martin McGonnell of Donnybrook garda station told Dublin City Coroner's Court yesterday that, as no proceedings will be taken against the garda, a date for the inquest into Mrs Seavers' death can now be set.
Mrs Seavers' four children were in court to hear that their mother's inquest will open on March 9 next year.

Mrs Seavers had been waiting at a bus shelter when she was struck by the patrol car on the Clonskeagh Road.
A post mortem found she died of acute respiratory distress syndrome due to multi-organ failure caused by head and leg trauma.

The Garda Press Office claimed that the patrol car was not involved in a chase nor was it rushing to an incident when the crash occured.
However witnesses reported at the time that it had its siren on.

Breda Heffernan

© Irish Independent
http://www.unison.ie/irish_independent/

Bhí an bangharda sin ag tiomaint ró tapaigh agus an siren ar súil aice. Ní raibh aon emergency ann. D’imigh an carr as smacht ar an cúinne. Sin a tharla.
Tá alán scéalta ann: Tá sé ráite
1) nach raibh an ceadúnas ceart aice a bheith ag tiomaint le siren, nach raibh an cúrsa sin déanta aici.
2) go raibh sí ar cell fón ag an am.

Tá fios na fírinne aici.

Ar dtúis bhí an sceál amuigh go raibh Mary ag dul trasna an bhóthair sin agus bá ise cúis na timpiste. Ní raibh sé sin fíor, bhí sí ina suí sa bheith istigh bhus.
Bhíodar ag iarraidh eolais faoin siren sin a mhúchadh nó a cheistiú ach lean na fianaisí a rá go raibh sé le cloisint. agus, cá bhfuil an cell fón sin? An scéal deireanach ná go raibh an tarna bangharda ar an bhfón, ach fón an tiománaí a bhí ann……..nach féidir fiosrú níos doimhne a dhéanamh? Ach is dócha nach ndéanann an coiste fiosraithe aon scrúdú ró doimhne ar duine dá gcuid féin, nó má dhéanann coimeádann siad toradh an fhiosrúcháin dóibh féin.

Dá mbeinn i mo thiománaí i dtimpiste mar seo níl aon amhras ach go mbeadh cúiseamh de shaghas éigin, manslaughter, dangerous driving ar a laghad, os mo chomhair. Ach mar a dúirt daoine áirithe ón dtús “Cuirfidh siad moill agus deacrachtaí os comhair muintir Mary go dtí go bhfuil an méad sin ama thart nach mbeidh an fuinneamh acu leanúint leis……”

Ach, tá an locht ar an mbeanghárda sin agus is brónach an lá é agus í in ann is a bheith i bhfolach ón locht faoi éide ghorm.


Thursday, December 15, 2005

Go hobann, gan choinne, gan fáilte.



Ní imíonn brón. Téann sé áit éigin i bhfolach taobh thiar dod chroí agus ansin nuair nach bhfuil tú ag smaoineamh air, fiú agus tú ag baint súp as an saol, tagann sé ar ais ort gan choinne gan fáilte. Ansin ar ais sa chófra leis tamall eile leis go dtí go bhfaigheann sé seans eile teacht i láthair. Is gnáthstaid amach is amach í seo a n-insítear dom.

Tá grianghraif agam, muintir m’athair atá ann. Eisean i lár, mar ba cheart don té is sine! deartháir amháin ar a dhá sciatháin aige, John agus Jim, agus deartháir eile, Paddy, agus a deirfiúr, Mary, ina suí os a gcomhair amach. Saghas portráide a ghlacadh in iarthar Luimnigh dhá bhliain go leith ó shin nó mar sin, sílim an Samhradh 2003. Is léir ón bpictiúr go dream gealgháireach, dathúil (dar liom!) ab ea iad agus bhaineadar taitneamh as a bheith le cheile i gcónaí. Ba í seo an uair deireanach a bhí an clann le cheile.

Bhí an sean nós ag m’athair agus a deartháir Paddy tráthnóna a chaitheamh le cheile roimh na Nollag bronntanais a mhalartú. Rachadh m’athair go iarthar Luimnigh go dtí an sean tigh, an áit ina raibh Paddy fós ina chónaí. B’é uisce beatha “Paddy” an deoch ab ansa don bheirt acu, mar sin thug m’athair buidéal dá dheartháir agus thugadh Paddy, an buidéal den tsaghas céanna do m’athair. (saghas joke dúinne é) “When are they having the bottle exchange?” Ach rinneadar é seo gach bhliain, agus chuiridís páipéar deas na Nollag ar na mbronntanais i gcónaí, bíodh is go raibh a fhios ag cách cad a bhí taobh istigh! Ansin d’oscailóidís na bronntanais agus bhíodh bréag ionadh orthu i gcónaí agus iad a choimeád an greann beo le cheile, “Well, isn’t that great, just what I wanted this year.“ ansin ar ndóigh, cúpla dram. An uair deireanach, aimsir na Nollag 2003, bhí mo chol ceathrar Rose, ag crochadh suas maisiúcháin ar an gcrann Nollag dá h-athair agus bhí an beirt acu lán sásta in a gcathaoireacha uilleann, ag tabhairt na dtreorach dí agus iad ag choimeád a ngoba fliucha. Go hobann, fuair Paddy bás dhá lá ina dhiaidh sin.

Ag an sochraid ar an 22ú Nollag níor bhraith m’athair ró mhaith. Bhíos ar a thaobh agus mo dheirfiúr ar a thaobh eile agus soiléir dúinn nach raibh fuinneamh ar bith aige. D’éirigh sé tinn tar éis na Nollag agus cuireadh, gar dá dheartháir, ar Lá na Mairbhe, an chéad lá de mhí na Samhna 2004.

Ag sochraid m’athair rinne m’aintín Mary an cinneadh, cé gur chaith sí a saol i mBAC, go mba mhaith léi a bheith ina codladh síoraí san áit álainn seo lena muintir uile..…..amach ansin ar ndó, nuair a dtiocfadh an lá. Scríobh sí nóta beag faoi seo agus chuir sí ar sheilf ina teach i mBAC é. Seacht mí ina dhiaidh, fé mar a bheadh an nimh ar an aithne, cuireadh ar shlí na firinne í de dheasca timpiste uafásach i mBAC. (Timpiste a luaigh mé níos luaithe i mbliana sa bhlag.) Tháinig a mac ar an nóta.

An tseachtain seo chuala mé an droch scéal go bhfuil m’uncail, an duine is óige den ál seo, ag fáil bháis le teip chroí. Ní fheadar a bhfeicfidh sé Lá Nollag i mbliana. Chuir an drochscéala seo mé ag smaoineamh ar iad atá imithe uainn sa dhá bhliain seo chaite.

Ni scéal as an ngnáth é seo, tharlaíonn an stuif seo i ngach clann uair éigin. Tagann an lá go bhfuil orainn slán a fhágáil lenár muintir ionúine, ach go dtí go tosaíonn an tréimhse, ní thuigtear chomh deacair is atá sé. Ansin bíonn gach rud ag déanamh go diail agus gan choinne gan fáilte ní féidir éalú le tamall gearr ó smaointe fúthu.

Le déanaí nuair a bhím ag smaoineamh orthu tagann smaointe faoin gcraic a bhí againn agus an féith grinn a bhíodh iontu agus iad le cheile, an caint deisbhéalach (…go mór mhór agus an braon fén bhfiacail acu) agus an fhlaithiúlacht, i gcónaí an fhlaithiúlacht.

Cuirim críoch ar an bpíosa seo leis an dea-smaoineamh sin. Súil agam nach raibh an t-alt ró leadránach, (deacair do mhuintir féin a mholadh nuair nach bhfuil aithne ag éinne orthu) ar aon cuma, mothaímse níos fearr anois!
Tá an brón ar ais sa chófra.

Wednesday, December 14, 2005

Sult i NY

Rinne mé dearmad cur síos a dhéanamh faoin oíche sa phubcheoil, Dunnes of White Plains, an tseachtain seo chaite. Oíche fhíor fhuar a bhí ann agus cheapas agus mise ag imeacht nach mbeadh ach an corr duine ann…….(Deir cara agam go bhfuil lucht na teanga i NY “ana chorr” ar fad!) Sa deireadh tháinig dream mhaith le cheile, tháinig mise agus mo chara Seán ón dtuaisceart, tháinig dream ón gcathair agus ón gceantar sin, White Plains, agus fiú duine amháin, Eibhlín, ó Long Island. Bhí craic againn, bia bhreá, cúpla deoch, ceol iontach ó Brian Conway agus a chairde, dáréag acu! Ní éiríonn na ceoltóirí seo tuirse ar chor ar bith de réir dealraimh! (“Bord na Gaeilge” a thugadh orainn agus iad ag tiomaint píosa cheoil dúinn.) Bhí sé go deas an teanga a chloisteáil go nádúrtha mar seo agus sinn uile ag baint taitnimh as an gcomhluadar, ceol agus caint. Tá aithne againn anois ar na custaiméirí seasta, agus iad siúd orainne, ní fada go mbeidh cúpla focal acu uilig.
Plean againn teacht le cheile arís sa phub seo ar an gCéad Céadaoin eile, an 4ú Lá de Mhí Eanáir agus faire, beidh mo ceamara agam.

Wednesday, December 07, 2005

Aimsir Sealgaireachta

Thosnaigh aimsir sealgaireachta na mBéar in New Jersey an tseachtain seo agus chuir sé isteach orm féachaint ar an NY Times inné agus na sealgairí chomh bródúil sin as a gcuid barbarthachta.
Bhí ceann des na béar breis agus 700 lbs. Is cosúil go bhfuil sé níos éasca iad a mharú i mbliana toisc an sneachta ar an talamh.
Tá sé ráite gurb é an bruscair an príomh fhadhb…dá mbeadh iad atá ina gcónaí i lár na coille i NJ níos cúraimí lena gcuid bruscair ní bheadh an fhadhb seo ann.

I mo thimpeallacht anseo i NY bíonn cead ag sealgairí na fia a mharú é le boghanna gcroiseanna. Ach, bíonn na fia anseo beagnach ceansa...…ní ritheann siad uaim agus mise ag tiomáint isteach chuig mo theach. Bíonn siad ag féachaint orm……agus ansin leanann siad ag iníor. Cén saghas sealgaire a cuireadh chun báis iad siúd? ‘Sea sealgaire cróga oilte go maith ar ghnóthaí sealgaireachta!
Cén fáth nach féidir le cine daonna an chruinne a roinn le na hainmhithe eile…..nach bhfuil slí níos fearr ann ná iad a mharú?

Monday, December 05, 2005

Maisiúcháin an Tí Déanta Agam

Táim ag éirí a bheith ullmhaithe i gcomhair na Nollag!
Tá an crann Nollaig ina sheasamh go diail sa seomra suite. Tá maisiúcháin againn ó thángamar le cheile, blianta ó shin, ansin rudaí beaga a dhein na buachaillí nuair a bhíodar óg agus a leithéid, agus bainim taitneamh as iad a crochadh suas gach bhliain. Bímid cúramach agus sinn ag glanadh ar an 6ú lá de mhí Eanáir ach i gcónaí bíonn cuid acu briste an chéad bhliain eile………. Fuair mé roinnt gcoinnle nua i mbliana agus tá siadsan ina seasamh chomh maith ag feitheamh ar a mbás. (Ba mhaith liom iad a lasadh cheana ach tá orm smacht a choimeád orm féin tamall ghearr eile)
Tá cuma an tséasúir taobh istigh anseo gan trácht ar an sneachta lasmuigh, tháinig sé ar an deireadh seachtaine agus is aoibhinn liom é.

Thursday, December 01, 2005

Ar ais.

Chuir Lá Altaithe tús le deireadh seachtaine bhreá. Bhíomar traochta oíche Dhéardaoin tar éis seacht uaire le trí dís eile, iad go léir as Sasana agus lonnaithe anseo i NY chomh maith. Ansin Dé hAoine ó thuaidh linn go North Creek agus bhí sneachta iontach ann, chaitheamar dhá lá ag sciáil agus anois tá cosa laga troma agam dá bharr, ach b’fhiú é. Thángamar ar bhialann iontach darbh ainm The Owl at Twilight in Olmstedville in aice Minerva, NY.

"When philosophy paints its gray on gray, then has a form of life grown old, and with gray on gray it cannot be rejuvenated, but only known; the Owl of Minerva first takes flight with twilight closing in." -G. W. F. Hegel, Philosophy of Right

Níor chualamar aon “nuacht” nó scéala ó maidin Aoine go dtí maidin Luain…sos ana mhaith.
Anois tá an tseachtain seo ag imeacht ró tapaigh uaim de dheasa brú oibre. Bhíos taobh thiar ón dtús ach hurá tá solas ag deireadh an tolláin le feiscint…agus seans agam cúpla focal a chur le cheile anseo.

  • Fuaireas teachtaireacht ó Aongus faoi an leabhar sin In Inmhe. Tá sé le fail ar Litríocht.com .
  • Beidh dream le Gaeilge ag teacht le cheile i Dunnes Pub i White Plains ar an gcéad Céadaoin de gach mhí as seo amach. Luaigh mé é seo cheana, Pub mór le rá i gcúrsaí ceol traidisiúnta anseo agus bíonn ceol ann gach Céadaoin ó 7:30 pm, is aoibhinn liom nuair a dtagann duail dár gcultúr le cheile i suíomh cairdiúil.



Tuesday, November 22, 2005

Lá Altaithe

Chuir Daithi é seo chugam ar maidin, táim fós ag gaíre............ grma a Dhaithí :)

Tá Lá Altaithe ag teacht. Nuair a thángamar anseo ar dtús ní raibh ceiliúradh ar bith againn ar an Lá seo, ní raibh suim againn ann. Bhíodh lá breá againn, i gcónaí rachaimis chuig scannán éigin agus d’fheicfimis roinnt eachtrannach eile san amharclann. Bhíodh dinnéar deas againn ansin tar éis an scannáin................. Le imeacht trí nó ceithre bhliain bhí suim ag na buachaillí sa lá mór, bhí turcaí uathu agus prátaí milse agus pióg pumpkin srl…mar a gcairde, agus bhí orm tús a chur ar an traidisiún ar a son. Anois bíonn ceiliúradh againn gach bliain, i mbliana beimid ag teacht le cheile le cairde againn, dhá dhís agus a gclanna ó Sasana atá lonnaithe anseo chomh maith gan muintir ar bith. Beidh dáréag againn le cheile.

Féach ar an léarscáil seo. Má tá suim agat a bheith páirteach tá sé an éasca d’ainm agus más maith leat, teachtaireacht bheag a líon isteach agus tiocfaidh sé aníos i do bholgán féin!!

Friday, November 18, 2005

Ceol Craic Comhrá Comhluadar

Bhíos i bpub Sean Dunne i White Plains oíche Chéadaoin. Is pub mór le rá é Dunne’s i gciorcal cheoil anseo i NY. Bíonn seisiún iontach ansin gach Céadaoin idir 7.30 agus 10.30 agus ard caighdeán cheoil le cloisint ann, Brian Conway i gceannas, le cairde mar An Bheirt Noras, Paddy Shields agus Myron Bretholz ó Baltimore.
Fuaireas cuireadh ó Paddy Shields, duine des na ceoltóirí a bhíonn ag seinm sa phub go rialta, teacht an oíche úd, chuig cruinniú le Sean. Is as iarthar Luimnigh é Paddy agus is as Muineachán Seán agus suim ag an bheirt acu teagmháil a choimeád le Gaeilge i slí éigin. Mar sin tá plean againn club chomhrá nó rud éigin neamhfhoirmiúil a thosnú sa phub, go mbeadh a fhios ag cách sa ceantar seo le suim sa teanga go bhfuil sí beo ann i suíomh cairdiúil, cabhrach, ceolmhar mar seo! (amach ón seomra ranga…..) B’fhéidir uair amháin sa mhí ar dtús. Tuilleadh eolais níos déanaí.

Ma bhíonn suim ag éinne a bheith páirteach cuir fios orm anseo nó in e-phoist hilary@bluefrogstudio.com

Thursday, November 17, 2005

E-Club Leabhair

Fuaireas e-phoist ó mo chara Colleen Dollard inné faoi phlean E-club leabhair a bhunú. Is as Washington ó dhúchas í ach lonnaithe i mBAC atá sí anois le breis agus dhá bhliain anuas. Bean éirimiúil spleodrach aigeantach bíogúil amach is amach í agus i gcónaí ag teacht aníos le eachtraí nua an teanga a spreagadh iontu a bhíonn muinín in easnamh acu.
Sílim gur plean ana mhaith é seo, tá leabhair iontacha le fail le sár Ghaeilge ach is minic a bhíonn na cora cainte nó nathanna cainte deacair a thuiscint muna bhfuil foinse eolais ag an léitheoir. Ní féidir le foghlaimeoirí, ar uairibh, teacht ar an gciall sa bhfoclóir mar sin is minic a éiríonn siad bréan den jab gan tacaíocht. Mar shampla tháinig me ar ceann an deas Dé Mhairt agus mise 's Eibhlín ag léamh Aistriú le Siobhán Ní Shúilleabháin, (bíonn saibhreas na teanga ina cuid scriobhnóireachta, dar liom) : Bhí “ceangal na gcúig gcaol” ar an mbean sa scéal agus í tar éis titim anuas go talamh. An ciall atá ann ná ní raibh an seanbhean in ann bogadh ar chor ar bith. Is iad na cúig caol ná, dhá rosta, an básta, agus dhá murnán. Dá mbeadh do chorp ceangailte mar sin, dáiríre, ní fhéadfá in ann bogadh! Agus nach slí níos fearr é sin á rá ná “Bhí mé stucáilte” nó “Ní raibh mé in ann bogadh!”

Seo a leanas a scríobh Colleen, (Lean leis, nuair a tosaíonn sí is “Stream of Consciousness” a bhíonn ann! Conas a déarfá sa Ghaeilge? Ag scríobh ina tuile gan staonadh, ag bárcadh focal?)
Tá a seoladh ephoist ag an deireadh má bhíonn suim ag éinne agaibh a bheith páirteach.

Dia daoibh a chairde!

Cad a cheapeann sibh faoi e-Club Leabhair!?

Seo an smaoineamh atá agam ar maidin agus na fáthanna taobh thiar de.

Bhí mé ag seoladh leabhair ar an aoine ag caint le Tómas Mac Síomóin agus dúirt sé liom gur de réir na saineolaithe nach bhfuil ach tuairim is 200 daoine fághta a bhfuil in ann cibé leabhar a léamh as Gaeilge gan stró. Chuir an raiteas seo isteach orm agus dúirt mé leis nár chreid mé é. Dúirt sé liom, go mbíonn ana chuid daoine ag ceannacht na leabhair ar son na cuise ach léamh sin scéal eile. Bhuel, caithfidh mé a rá go n-aithnimse féin sa raiteas seo. Tá an iliomad leabhair ceannaithe agam ar son na cuise (nó ar son an gloine nó dhó fíona a bhfaigheann tú go heasca ag na seolta leabhar anseo). Bhí mé ag éisteacht le clár ar r na g chomh maith ag an deireadh seachtaine – clár faoi leabhair i nGaeilge agus cúpla club leabhar a bhfuil bunaithe anois beag ar fud na tire. Dúirt duine éigin san agallaibh go raibh fonn uirthi léamh i gcónaí ach go raibh sé de nós aici leabhair a thosnu ach gur éiri sí astu go heasca mar gheall go raibh siad ro-dheacair nó nach raibh éinne dá brú ná spreagadh chun chríoch a chuir orthu. An tríú rud a spreag mé ná bheith ag caint leis anbhfollsitheoir as Coiscéim le déanaí. Thug mé a catalogs do cuid des na daoine ag an cogail NAACLT agus dúirt mé leis go raibh ana tóir orthu. D’fhreagra sé liom, bhuel, is deas go raibhdar sásta na catalogs a glacadh ach is beag an t-ordu leabhair a bhfuair mé uathu go léir. Tá seisean convinced nach gceannaíon na Meiriceanaigh (n’fheadair faoin na daoine as Ceanada, mar níor luaigh sé ach na Meiriceanaigh) leabhair i nGaeilge ar bith. Is maith atá a fhios agam nach bhfuil sé ach ag spocadh asam, ach feicim mo dhuine seo gach Dé Lúain agus bíonn rud greanmhair (at my expense) le rá aige faoi seo i gcónaí. Mar sin. Mo smaoineamh ná ba bhreá liom e-club leabhair a thosnadh libhse. Mar an cailín san agaillibh, bíonn deacracht agamsa ná leabhair a chriochnú agus mar a luaigh Tómais Mac S., ba bhreá liom a bheith ag léamh ar son ná cúise chomh maith. Bhí mé ag smaoineamh ar a leabhar-sa -- In Inmhe (which I think means growing up or coming of age) Tá mé ar leathanach 90 agus 239 leathanach istigh ann. Tá mé á léamh gan na focail nua a chuardach sa bhfoclóir go fóíll agus tuigimse é -- níl sé ró-dheacair, sílim mar tá buachaill óg nó déagóir beag mar narrator, ach tá sé fós suimiul an treimhse seo stáire a fheiceáil ó dhearcadh an déagoir seo.

Seo cad atá scríobhta ar an bhrollach:

"Dílleachta atá ag iarraidh a chló ceart a aimsiú le linn an Dara Cogadh Domhanda é Caoimhin Ó Cualáin. Éire na ciondála agus na cúngaigeantachta atá i réim. Tá Caoimhín á shracadh idir a sheanathair poblachtach tíriúil agus a aintin piúratánach postúil ar feadh an ama, chomh maith le teachtaireachtaí contrártha an chreidimh. Caitheann scéal seo a bheatha solas ar ghleic chrua na linne, nach bhfuil a macallaí básaithe go fóílleach."

Sílim go mbeidh sé greanmhair saghas guide a dhéanamh leis an leabhar seo ar nós ‘cliff notes’ go mbeidh sé níos fusa ag na daoine mar mise nach bhuil sa

chatagóir leis na fabled 200 atá in ann léamh gan stró. Sílimse chomh maith go mbeidh sé níos greanmhaire fiú, dá mba rud é go raibh scata daoibhse nó duine ar bith a bhfuil suim aige nó aice a bheith páirteach in ann litir a sheoladh chuig coisceim le seic nó dollars fíú ag ordu an leabhar uaidh ionas go dtuigeadh sé faoi deara go bhfuil muid in ann léamh sa wilderness agus ionas go mbeadh sé céasta ag seoladh leabhair chugaibhse go dtí go bhfuil air a ‘fhocail a ithe’! Cad a cheapann sibh? Má tá fonn oraibh a bheith mar partners i gcrime liom sa tionscadal seo, geallaim daoibh go bhfaighaidh mé amach freagra cibé ceiste nach bhfuil ar eolais againn faoin leabhar: idir ceisteanna faoi focail nó ceisteanna faoi stair nó stile an scríobhneora. Ach mura bhfuil suim agaibhse sa tionscadal seo, tuigim, cinnte. Má tá suim ag duine ar bith páirt a ghlacadh, molaim daoibh luach an €5.00 atá scríobhta ar cúl an leabhar + postage i ndollars a sheoladh chuig Coiscéim: an seoladh Coiscéim ná Tig Bhríde, 91 Bóthar Bhinn Eadair, Páirc na bhFianna, Binn Éadair, Baile Átha Cliath 13. Agus más féidir libh an scéal a scaipeadh chuig duine ar bith nach bhfuil ar an liosta seo a mbeadh suim aige nó aici a bheith páirteach, bheinn ana sásta! (Níl mo liosta iomlán ar fáil agam mar gheall ar fabhd ríomhaire) Mar the more the merrier!

Súil agam go bhfuil sibh go léir go maith agus ag tnúth leis an e-chaint faoin leabhar a thosnadh.

Le gach dea-ghuí,

Colleen


www.dollardc@tcd.ie

353 (0) 87 258 3067

Tuesday, November 15, 2005

Pictiúir Scanrúla agus Leabhar Suimiúil

Luaigh mé timpiste bhóthar tá cúpla lá ó shin inar tháinig Mike (16), cara Céin, agus a dheartháir(11) slán. D’iarr a mháthair air pictiúir den chairr bhriste a chur chuig a chairde mar rabhadh ………... Deacair a creidiúint nár ghortaigh éinne, rinneadh fíor praiseach den charr.

Bhí rang ana mhaith againn oíche Luain agus d’iarr Máire Áine (atá páirteach) orm cúpla focal a rá faoi. Os rud é go bhfuil Gaeilge ana mhaith ag an dream seo cheapas ag tús an téarma go raibh sé in ann rud difriúil a dhéanamh sa seomra ranga leo. Bhíomar uile ag éirí tuirse ó Ról Playing agus a leithéidí. Cheapas go mbeadh úrscéal éigin oiriúnach ……ach…. nuair a chuaigh mé trí mo chuid leabhar tháinig mé ar sheanchóip a bhí agam don leabhar “Stair Litríocht na Gaeilge” le Úna Nic Éinrí. Bhí an leabhar seo againn fadó agus mise ag déanamh an Ardteist. Is ollamh í Úna Nic Éinrí faoi láthair i gColáiste Muire gan Smál in Ollscoil Luimnigh, ( nó b’fhéidir go bhfuil sí éirithe as sin anois?)
Tá cúlra litríochta na Gaeilge déanta amach sa leabhar seo i slí díreach agus bíonn an t-am againn caibidil a léamh agus í a phlé gach seachtain. Tabhairt isteach breá ar an ábhar seo sa seomra ranga nuair nach bhfuil ach seachtó cúig nóiméad againn le cheile. Tosaíonn an leabhar leis An Rúraíocht agus leanann sé go dtí Sean ÓRiordáin. Beidh orm samplaí eile a nochtaigh agus sinn ag teacht chuig deireadh an chúrsa mar tá an iliomad leabhar le fáil sa Ghaeilge ó laethanta an fhile mór le rá sin.
Anois táim ag lorg leabhar eile dá cuid “Stair na Teanga Gaeilge” ach faraoir ní raibh sé le fáil i Leabharlann Uí Riain, m’fhoinse anseo i Nua Eabhrac, áit ina bhfuil an t-ufás leabhar sa teanga le fáil buíochas le Bráthair Ó Cúinn.

Monday, November 14, 2005

Turas an Chraoibhín

Bhíos ag smaoineamh inné go raibh sé in am a bheith ag teacht ar dáta oiriúnach don Lá na Gaeilge 2006 agus aniar aduaidh tháinig ephoist chugam ó chara agam Brian ÓBroin atá lonnaithe i New Jersey. Bhí Brian páirteach mar mhúinteoir an ard ranga i mbliana ar an Lá mór. Rinne sé roinnt taifead an lá sin agus dheineas glan dearmad fúthu go dtí gur tháinig an nasc seo uaidh. Anois tá clár déanta aige faoin lá agus, ar ndóigh, cuid des na daoine a bhí ann. Is chuimhin liom Maitiú Tully, go háirithe, as Muineachán atá sé, bhí an t-ádh dearg air an lá sin, fuair sé silim dhá dhuais déag sa chrannchur an lá céanna! Bhí air dul amach go dtí an clos páirceála dhá uair lena chuid duaise, iad a chur sa charr.

Glacann sé timpeall ocht nóiméad an comhad a híoslódáil le Itunes. "Turas an Chraoibhín" an t-ainm atá ar an bpíosa. Féach ar dheis sa leathanach teacht ar an nasc.
An deas a Bhriain, grma.

Friday, November 11, 2005

Maireann an spiorad go deo

Is áiteanna aisteacha iad na reiligí, bíonn siad an suimiúil ar shlí agus is minic a chaitheas am ag siúil agus ag léamh na leac tuamaí. Cúpla bhliain ó shin nuair a bhíos i gCorca Dhuibhne le beirt cairde agam chuamar ag lorg leac na n-uaigheanna Pheig agus An t-Oileánach agus sinn inár dturasóirí, fiú ansin, cé nach raibh aithne ar bith agam ar iad siúd a bhí ina gcodladh síoraí ann tháinig brón orm, go mór mhór nuair a chonaic mé bréagáin bheaga ann ar uaigh pháiste.

Le déanaí, os rud é gur raibh orm dul go reiligí le sochraidí daoine le gaol gairid liomsa bím ag smaoineamh níos mó ar an gceist…….. chuir tús le cailliúint dhá bhliain ó shin agus ní maith liom an tréimhse nua seo i mo shaol ach níl dul as mar is eol do chách. Dá mbeadh creideamh níos láidre ionam b'fhéidir go mbeadh sé níos easca slán a fhágáil, ach faraoir ní bhíonn an creideamh ionam an t-am ar fad. Tagann agus imíonn sé, is aoibhinn liom na traidisiúnta a mbaineann le creideamh, tugann siad sólás dom, ach nílim cinnte faoi an ceist is tábhachtaí, an bhfuil saol síoraí áit éigin eile? Le déanaí bíonn freagra diúltaigh ag teacht chugam. Bíonn éad orm le daoine le creideamh láidir ar uairibh, tá an saol níos simplí gan ceisteanna.............. cé nach maith liom a bheith mar sin, intinne oscailte ab fhearr liom...............'sea, táim ceart go leor mar atáim!

Chonaic mé an scríbhneoireacht ar leac m'athair den chéad uair an tseachtain seo chaite. Dhearadh sé chroise cheilteach dá uaigh féin deich mbliana ó shin a rinneadh as granite dó agus bhí an chrios sin ina sheasamh sa reilig, (in aice a dtuismitheoirí,) ag feitheamh air ó shin. Chuireadh an scríbhneoireacht air le déanaí, an teidil atá ar an sliocht seo ag deireadh an t-eolas eile faoi. "Ana thábhachtach," a dúirt mo dheirfúir, " 's' beag in ionad 'S' mór a bheith ann.....chun go mbeadh a fhios ag cách go rabhamar ag smaoineamh ar spiorad Daid in ionad an Spiorad Naofa! " ........ag cách? Is aoibhinn liom an smaoineamh seo faoi spriorad ár n-athar ach cé h-iad na sluaite seo? Tá an reilig seo suite in áit iargúlta ar fad. Iarthar Luimnigh, in aice Abha na Sionnainne, thíos cúl bhóthar nach dtéann éinne. Ansin bíonn ort dul ar dtús trí geata príobháideach, trasna na páirce ina bhíonn na ba ag iníor, (ag tabhairt aire ar do bhróga,) go dtí sean reilig bheag chiorclach taobh thiar falla cloiche..........agus geata beag na reilige féin faoi ghlas.

Scríobh mé an píosa thuas inné. Thosnaigh mé ag machnamh ar reiligí agus creidimh tar éis teacht ar an scéal deas seo.
Ansin ar maidin inniu dhúisíos go luath agus go hobann agus Cian (16) a rá dom go raibh a cara Mike (16) i dtimpiste bhóthair agus é ag tabhairt síob abhaile dá dheartháir (11) aréir, timpeall a naoi a chloig. Chuireas glaoch díreach ar mo chara, máthair na mbuachaillí. Chaitheadar an oíche san ospidéal ach tá siad ar ais abhaile slán. Níl na buachaillí gortaithe ach pianta ón a gcrios agus óna malaí aeir, tá an Jeep scriosta amach is amach, ní bheidh sé ar an mbóthar arís, "Tá sé soiléir dom go raibh Dia leo sa charr sin" a dúirt sí liom, "agus rud eile, bhí bonn Naoimh Críostóir ina phóca ag Mike a bhfuair sé mar bronntanas óna uncail coicís ó shin nuair a thosnaigh sé ag tiomaint" Tá sí cinnte, gan dabht ar bith, gur choimeád an creideamh slán iad.

Tuesday, November 08, 2005

Smaointe ar Oireachtas na Samhna 2005

Ar ais anois i NY tar éis tréimhse bhreá in Éirinn. Seachtain le mo mhuintir agus ansin ó dheas liom go cathair Corcaí le mo chara Eibhlín, Féile na Samna ár gceann scríbe agus i lonnaithe i mbliana in óstlann Rochestown Park. Chuaigh mé ag an Oireachtas don chéad uair i 2003 nuair a bhí sé i dTrá Lí, bhí an ceann sin ar fheabhas agus bhíos ag súil go mór le cathair Corcaí an uair seo.

Bhí an óstlann an deas ar fad agus toisc go bhfuil ionad comhdhála ann bhí sí oiriúnach don fhéile mór le rá seo. Bhí cuid is mó des na heachtraí ar siúil ann agus le sin cúpla ceann eile sa Cork Opera House.

Measaim go raibh suas go 5,000 nó b’fhéidir níos mó ag an ócáid seo, bhí an óstlann plódaithe agus chuala nach raibh leaba le fáil sa ceantar oíche Aoine nó oíche Shathairn. Bhí ar chairde againn ó Indreabhán fanacht amach i gCeann tSáile lena gcúigear clainne!…… dáiríre bhí an t-ádh orm go raibh mo sheomra in áirithe agam tamall fada ó shin (bhí sé go breá i gcomhair an corr néal chodlata!)
Bhí na heachtraí ar siúil an t-am ar fad, thosnaigh siad timpeall a deich a chloig ar maidin le iomaitheoirí óga agus lean siad trí an tráthnóna go h-oíche. Bhíos féin ag dul isteach agus ag teacht amach ó chomórtais. Bhí Gaeilge chliste le cloisint gan trácht ar an féith grinn a bhí i roinnt cumadóireachta. Chaithfinn tamall ag comórtas amháin agus ansin amach liom chuig ceann éigin eile a bhí ar siúil ag an am céanna agus ós rud é nach raibh mé i mo luí go dtí a trí nó a ceathair ar maidin ní raibh mé toilteanach dul chuig aon rud ró luath sa mhaidin.

Ach ní h-iad amháin na comórtais a mheallann na sluaite chuig an Fhéile Mhór seo. Luaigh cuid mhaith domsa nach mbíonn an deis acu a bheith le cheile aon uair eile sa bhliain, ach amháin ag an Oireachtas, de dheasca brú oibre agus brú na gcúraimí eile a bhíonn orthu. B’aoibhinn an seans é do lucht na teanga in Éireann, nó ó pé áit sa domhain, teacht le cheile. Tagann daoine ó fud na tíre a bheith i gcomhluadar a seanachairde thar an deireadh seachtaine ar a laghad agus, ar ndóigh, teacht ar chairde nua le fíor suim sa teanga. Mar gheall ar sin rith sé liom gur ócáid ana mhór í seo do gach uile duine a bhí páirteach, pé sná comórtais, sna lucht féachana nó fiú dá gcaitheadar a gcuid ama sa bheár nó sna bialanna. Maireann an ceol, an comhrá, an amhránaíocht, an chraic, an rince agus an comhluadar ar scáth a cheile.

Rud eile a chuir gliondar orm ná an meascán a bhí ann idir óg, mean aosta agus sean, iad uilig ag baint súp as an saol ó maidin go hoíche le ceol, craic agus comhrá. Is fíor féile an chultúir atá ann gan aon éirí in airde chomh fada agus is eol domsa.

Is minic a theip orm nuair a bhíos ag iarraidh freastal ar chomórtais, bhuailfinn le cara éigin ar mo bhealach nó i halla Fáilte na hóstlainne agus ansin lean an comhrá go dtí nach bhfiú dul chuig an comórtas áirithe ar chor ar bith! Bheadh orainn dul ar thoir cupán tae nó gloine rud éigin sa bheár. Is minic chomh maith a tharlódh rudaí beaga gan choinne, mar shampla ag seoladh leabhar Mhaidhc Dainín Ó Sé thosnaigh mac an údar, Caoimhín, ag seinm ceoil ar an bhflute, bhí sé go h-iontach, agus bhí an lucht éisteachta lán sásta cé nach rabhadar ag súil le ceol ag an eachtra seo…

Chonaic mé na ceamaraí ag roinnt comórtais, sa bheár agus in áiteanna éagsúla eile agus chuala go raibh na “réaltaí teilifíse” ó TG4 ag fánaíocht timpill, faraoir níl súil aithne agamsa orthu siúd agus mar sin dá mbeinn ag caint le ceann acu ní bheadh a fhios agam!
Ach ba í an réalta is mó a bhí ann, dar liom, ná Cianaire Nic Reamoinn. Níl ach dhá bliana d’aois aici agus í lán sásta a bheith ag an Oireachtas. Ó mhaidin go hoíche chonachthas í i dteannta a athair Seán nó a máthair Sorcha. Bhí Cianaire i gcónaí gealgháireach agus ag baint sult as na heachtraí ina timpeallacht. Ag caint go fíneálta sa ghaeilge mar ba cheart do aingeal agus ag éisteacht go géar nuair ba choir dí a bheith ciúin. ….Bhí an t-ádh orm gur bhuaileas léi ar uairibh, aimsir bhricfeasta, ag seoladh leabhair …ag spaisteoireacht timpill na h-áite nó ag comórtas éigin. Is léir dom gurb ise (agus a mhacasamhail,) a bhí gceist ag Nuala Ní Dhomhnaill nuair a luaigh sí iníon Fharó le sin nílim amhrasach go leanfaidh an Fhéile iontach seo don glúin nár saolaíodh go fóill.

Ní gá dom a rá nár chuala mé ach an teanga ó luath maidin Déardaoin go oíche Shathairn nuair a bhí orm filleadh go Luimneach, tugtha traochta a bhíos ach ag súil le Doire 2005, idir an dá linn tá orm teacht ar mhúinteoir damhsa ar an sean nós. An féidir feabhas a chur ar an bhFéile? b’fhéidir ionad níos mo go mbeadh gach uile duine agus gach uile eachtra ar siúil san áit céanna, nó ar a laghad go mbeimis in ann siúl gach áit, mar a bhí i dTrá Lí. Ach an bhfuil áit mar sin ann? Is fuath liom busanna mar ní bhím in am dóibh de gnáth, agus is maith liom slán a fhágáil le mo charrsa díreach nuair a shroichim…….rud eile ná is rud deacair é do dhaoine dul chuig óstlann eile nuair a bhíonn cúrsaí na hoíche faoi lán tseoil sa phríomh suíomh. Bíonn fonn orainn uile fanacht san áit céanna.

Cheapas go mbeadh na buaiteoirí liostaithe anseo ach níl go fóill.






Monday, October 31, 2005

Oiche Shamhna

Anseo ataim i Luimneach in Internet Cafe ag iarraigh mo mhear a choimead ar mo chuid ephoist srl. Nil an aimsir go dona, tais go leor ach nil se fuair mar a bhionn se de gnath ag an am seo den bhliain. Dorcha go luath sa trathnona anois agus ar ndoigh beidh na paisti fiain anocht....ta an chathair ag feachaint go brea ach amhain an tracht, ach ni sceal nua e sin...........

Wednesday, October 26, 2005

Ar Chipíní

Níl scéal fós ó oifig Patrick Fitzgerald. Is cosúil go bhfuil lucht an rialtais i Washington ar chipíní!
Beidh mé ag imeacht go Boston sa thráthnóna agus ansin go Sionainn, (i bhfad níos saoire ná díreach ó NYC go Sionainn.) Ba ghearr, is dócha, go ligfidh an scéal chun dearmaid. Nuair a thagaim ar ais beidh scannal nua ann.
…..Seachtain i gcathair Luimnigh agus trí lá i gcathair Corcaigh ag Féile na Samhna.

Monday, October 24, 2005

Plamegate

Nó, mar a chonaic ar maidin, “Plame Name Blame Game “

Dáiríre, tá an cheist seo casta ach ní thuigim rud amháin. Ba é Robert Novak an iriseoir a scríobh an t-alt ar dtús i 2003 ach ní chloistear a ainm ró mhinic le déanaí. Tuige nár chuireadh ceist a fhoinse eolais díreach air? Fháil amach cé hiad na daoine atá orthu an locht? Anois tá Judith Millar ar ais faoin spotsolas agus soléir nach bhfuil a iar chairde sa NY Times ró shásta léi. Níl a smaointí ró shoiléir mar dhea, agus ar ndóigh tá an scéal níos doimhne ná a gceapfá. Tá sé ráite go mbeidh níos mó eolais againn an tseachtain seo, toradh scrúdú Patrick Fitzgerald, ach an mbeidh an fhírinne ghlan riamh againn?

Sunday, October 23, 2005

Ré an Riomhaire i Saolta na nÓg

Leigh mé alt sa NY Times inniu faoi páistí a gcaitheann an iomarca ama ar an ríomhaire agus chuireann sé seo isteach ar a dtuismitheoirí.
Tuigim ar thaobh amháin, tá athrú tagtha ar saolta na bpáistí, feicim nach bhfuil suim ag mo chuid sa teilifís ar chor ar bith mar shampla, agus ba é an trioblóid a bhí ag tuismitheoirí roimhe an ré seo, ré an ríomhaire. Sílimse gur rud ana mhaith é nach bhfuil suim acu sa teilifís mar is annamh, dar liom, a bhíonn aon rud ab fhiú dóibh am a chaitheamh ag féachaint air.
De réir dealraimh, an lá atá inniu ann, bíonn páistí ó seacht mbliana d’aois ina suí cúpla uair roimh scoil seans IM lena gcairde, cé go mbuailfidh siad le cheile i gcionn cúpla uair. Seo an tslí ina iompaíonn siad faoi láthair. Fanann siad ina seomra leo féin ach bíonn siad i dteagmháil lena gcairde an t-am ar fad, páirteach i gcluiche timpeall an domhan, (warcraft srl), tá siad thar tréimhse an cellfón fiu, níl siadsan úsáideach ach amháin nuair nach bhfuil siad os chomhair an ríomhaire, agus is fánach an uair sin!……….. Dar le David Levy, ollamh in Ollscoil Washington, go bhfuil an athrú seo le feiceáil sa chultúr iomlán, ag tagairt ar machnamh, dúirt sé “That’s true for the whole culture, most adults have a hard time doing that too. What we are losing is the contemplative dimension of life.”
Má bhíonn sé sin fíor níl sé ceart an locht a chur ar na ríomhairí nó ar an saol nua aimseartha seo. Athraíonn sibhialtachtaí i gcónaí, maraon teanga, chomh fada is a bhíonn siad beo, deacair an locht a chur ar aon rud áirithe.

Aisteach, ach aon uair a bhím ar tí dul ar saoire tagann tonnta oibre isteach chugam. Is maith an rud é, íocann an méid seo obair breise as mo thuras go Éireann...........As seo amach nuair nach bhfuilim ró ghnóthach ba choir dom an focal a scaipeadh go mbeidh mé ag imeacht ar feadh coicíse nó mar sin, ansin gan amhras beidh mo clients i dteagmháil.

Thursday, October 20, 2005

Níl Cothrom na Féinne ann!

Bhí sé in am scrúdú súile a bheith agam agus bhíos ag smaoineamh ar lionsaí a fháil. Is cuma liom na spéaclaí ach cheapas go mbeadh sé níos éasca ó thaobh an sciáil de…(agus tá aimsir na sciála ag teacht Deo Gratias)…….Bhaineas triail astu blianta ó shin ach caithfidh mé a rá go raibh mé ró leisciúil an méid sin glantachán a dhéanamh gach oíche leo srl. Rud eile ná níor cheap mé go raibh mo radhairc chomh maith leo agus a bhí sé le mo spéaclaí. Ar aon cuma chuaigh mé go dtí an radharceolaí agus fuaireas amach go bhfuil na lionsaí i bhfad níos fearr an lá atá inniu ann ná ocht mbliana ó shin agus go bhfuil siad saor go leor anois…. Fuaireas iad. Ní raibh mo radhairc ró mhaith, rinneadh iarracht é a réitigh le péire eile. No go. Bhí scrúdú eile agam agus is toradh an scrúdú sin ná go bhfuil cruth as an gnáth ag mo mheallta súile…..Ní féidir le na lionsaí greim maith a choimeád ar mo mheallta, tá cuar aisteach ag mo chuid? Bheadh orm Custom Made lionsaí a fháil ar phraghas nach beag, ní fheadar an fiú é.

Tuesday, October 18, 2005

Stir Crazy / Bhíos imithe bán!

Fuair mé na nathanna cainte seo ó Aoife Ní Chonchúir, grma a Aoife.

"Táim imithe le gealaigh / tá sé i mo chur le gealaigh
Táim imithe bán / tá sé i mo thiomáint bán
Táim ag braistint corrathónach (má bhíonn tú just restless)"

Dáiríre, bhíos imithe bán leis an bhfearthainne an tseachtain seo chaite, ach bhí deireadh seachtaine bhreá againn sa Adirondacks, Old Forge.
Bhí an Moose River fiáin de bharr an méid sin báistí agus uisce breise ó na lochanna (os rud é go raibh na dambaí ar oscailt acu leibhéal uisce sna lochanna a ísliú roimh teacht an sneachta) mar sin bhí na kayakers ar neamh.
Is olc an ghaoth nach séidfidh go maith do dhuine éigin. Bhí sé tirim buíochas le Dia…..

Friday, October 14, 2005

Ag Greadadh Báistí...

Tá sé fós ag greadadh báistí, is mór an lán uisce atá caite aige. Seo é an t-ochtú lá gan stad! Ní bhíonn sé mar seo de gnáth, cheapas go raibh mé slán ón drochaimsir seo, b’fhearr liom an sneachta aon uair.
Faighim tuisceanach ach, faraor ní fhaighim comhbhrón ar bith ó mo chairde in Éirinn. “…..ná déan dearmad ar an saol atá againne” a smaoinítear sílim……(b’fhéidir gurb í cúis paranáia í an fhearthainne sheasta throm seo … go mór mhór i nduine a cheapann go bhfuil sí éalaithe uaithi go deo …...oh well, is móra iad na fadhbanna atá agam)
Tá cabin fever ag na cait fiú, tá siad ag éirí stir crazy! Bhí Púca ina phúca an lá iomlán inné, a deirfiúr bocht á ciapadh aige gan faoiseamh, leis sin bhí sé ag chur isteach ormsa ag rith suas na cuirtíní mar ghealt srl. Bhí orm é a chaith amach uair amháin síocháin a thabhairt di siúd agus domsa………

Táimid ag dul anocht ó thuaidh go dtí an Moose River Festival. Tá sé níos tirime i dtuaisceart an Stáit.

Tá an galar éin i Turkey anois…………
Fuarthas amach seachtain no mar sin ó shin go raibh nasc díreach idir an ‘flu ag tús na haoise seo chaite agus galar éin. Ghlacfadh sé b’fhéidir cúpla bliain ach, tá sé ráite go bhfuil seans ann go gclaochlódh an galar éin seo go galar daonna.

Wednesday, October 12, 2005

Fimíneacht

Tá níos mo ar an NY Times inniu faoin gcléir Chaitliceach i California agus drochíde na bpáistí. Scaoileadh na comhaid faoi 126 sagart in LA inniu agus is léir go raibh an trioblóid seo ar siúl breis agus 75 bliana. Bíonn sos againn ón nuacht seo ar feadh míosa nó dhó agus ansin tagann eolas breise chugainn. Gach uair bíonn an t-eolas níos measa, tá sé níos measa ná ‘scannal’ dar liom, cé go dtugtar ‘Scannal na hEaglaise” air. Bhíodh tuismitheoirí ag cur a bpáistí faoi cúram na mic mallachtain seo trí na glúine agus dáiríre ní raibh cuid des na páistí seo ach uain i lámha na mbúistéirí. Is cosúil go raibh cúrsaí i LA chomh measa le Boston. Is í an fhimíneacht a chuireann isteach go mór ormsa, ag smaoineamh ar an méid sin páistí i lámha na millteoirí. Nílim in inniu fiú léamh na sleachta.

Dhá uair ó shin bhí sliocht ar Reuters Alert-Net a rá nach bhfuil an Avian ‘flu i Romania, is nuacht bhreá í sin, má bhíonn sí fíor! Beidh toradh scrúdaithe againn faoi Turkey amárach………….

Monday, October 10, 2005

All Nighter

Tháinig an saol idir mé féin agus mo bhlog. Tá sé beagnach seachtain ó scríobhas focal anseo. Bhí brú oibre orm an tseachtain seo chaite go dtí go raibh fíor pian sa tóin agam ó bheith os chomhair mo ríomhaire. Ansin, mar luach saothair, bhí an deireadh seachtaine thar barr. Do thuirling cairde ó áiteanna éagsúla orm anseo Dé hAoine. Ar dtús, na ceoltóirí Randal agus Roger atá ar chamchuairt cheoil faoi láthair. Tá Randal ina chónaí i Seattle agus Roger i Taos New Mexico, bhíodar in Albany ag seinm agus bhí gig acu siúd i NYU oíche Aoine. Bhí orthu dul thar mo gheata ar a dturas......Tar éis cupán tae anseo agus sos, d’fhágadar a gcuid stuif le plean teacht ar ais agus fanacht linn thar an oiche. Ansin d’imigh siadsan ó dheas go Manhattan agus a gceann scríbe.
Chuaigh mise, Paraic agus triúr eile dár gcairde tamall gearr eile ina ndiaidh, beirt a tháinig ó Massachusetts, na Siobháin a thugaimid orthu, agus ár gcara Úna. Bhuaileamar le dream eile thíos bhaile, lucht na teanga ar ndóigh, ár mbaicle! Bhí an ceolchoirm ana mhaith. Ach, mar a tharlaíonn go minic le dream Éireannaigh, bhí cúrsaí tar éis na ceolchoirme oifigiúla níos fearr!! Ar ais linn go dtí an pub, The Cedar Tavern, ag 11 30 nó mar sin agus tar éis roinnt dí agus cainte, thosnaigh an ceol arís. Tháinig ceoltóirí eile isteach timpeall a h-aon. Bhí fíor seisiún ann a lean go dtí 4 15. (Ach ní raibh a fhios ag éinne go raibh sé chomh déanach san oíche, d’imigh an t-am uainn gan cead.) Ar ais ansin go dtí mo theach agus chonacthas sinn uile ag ithe tosta sa chistin agus é a sé a chloig maidin Sathairn. Bhí na ceoltóirí bochta leath marbh.

De gnáth ní tharlaíonn all nighter mar sin ach ar Deireadh Seachtainí na Gaeilge!

D’imigh na fir cheoil tráthnóna Sathairn ar aghaidh chuig a gcéad gig eile i bPennsylvania an oíche céanna agus bhí lá ciúin ag an dream eile againn anseo ag léamh na bpáipéir agus ag bailiú fuinnimh. ……….ansin ceolchoirm cheoil traidisiúnta eile tráthnóna Dhomhnaigh le Joanie Madden agus Jerry O’Sullivan. Ceoltóirí eile den scoth!

Anois, ar ais ar an gnáth saol atáim: cad faoin ngalar éin seo?


Tuesday, October 04, 2005

I bhfocal Maggie Thatcher “Out Out Out”

Tar éis éisteachta ar scéalta ó mharthanóirí Katrina agus Rita, rith sé liom go raibh sé in am dom glantachán a dhéanamh. Tá an iomarca stuife againn, gach áit. In ár gcófraí, i mo theach iomlán! Ar mo ríomhaire, (go mór mhór i mo Inbox) agus a leithéid. Tá saol níos simplí uaim, agus, an lá atá inniu ann, tá cuid den stuife breise seo ó dhaoine eile, níl sé uaim, agus an cuid eile oiriúnach don bhruscair.

Chuireas tús ar an gníomhaíocht seachtain go leith ó shin. Go dtí seo déarfadh mo cara Úna go raibh cuma minimalist go leor orm féin agus ar Pharaic i gcomparáid léi ach, Úna, fan go bhfeicfidh tú anois sinn.

Táthar tús a chur ar ghníomhaíocht mar seo i slite beaga. Céim ar chéim, ar eagla go dtitfeadh i bpoll éadóchais tú.

Ar dtús na cófraí sna seomraí leapacha, (as seo, nuair a théann rud nua isteach, ba chóir go dtiocfaidh rud éigin amach.) éadaí, bróga srl. Ansin fearas spórtúil!
Ansin seilfeanna. Níl an méid sin mhaisiúcháin uainn? Sa chistin: tá an iomarca soithí plaisteacha ann ón mbialann Indiach….. srl.. Lean mé mar seo agus gach uair a tháinig Paraic abhaile bhí málaí eile sa halla ag tabhairt fáilte roimhe, agus iad siúd ar a mbealach amach .
Ansin mo rhíomhaire. Tá córas nua agam déileáil le email fiú. Tháinig mé ar an scalladh teanga seo agus do thuig mé díreach go raibh an fear bocht ag dul ina ghealt. (Tá náire orm a rá go raibh breis agus míle nóta i mo Inbox de dheasca leisce agus an méid a thagann isteach gach lá, ní chreidfeá, os rud é go raibh mé ró leisciúil spam blockers nua a ceangal ann srl.) |
I bhfocal Maggie Thatcher féin “Out Out Out “ a dúirt mé.
Má bhíonn sé tábhachtach téann sé i gcomhad díreach, muna bhfuil, sa bhruscair. Fuaireas comhairle anseo a bhí ana mhaith ar fad.
Níl ach naoi gcinn sa diabhal inbox inniu.

Ach is cath síoraí é.

Friday, September 30, 2005

Gadaithe agus Cothromaíocht

Bhí cur síos sa pháipéar inniu faoi Councillor ó Pháirtí an Daonlathais i mBrooklyn, bhí sé os chomhair na cúirte ansin de dheasa airgid breise a bhfuair sé ó fear gnó sa cheantar sin, níos mó ná an méad atá ceadaithe i gcúrsaí polaitíochta na tíre seo. Fuair sé timpeall $7000 breise agus chaith sé go h-iomlán é ar chostasacha an toghcháin. Ar aon nós, níor éirigh go maith leis sa chúirt agus fuarthas ciontach é, mar ba cheart dó. Anois tá sé i mbaol téarma ocht mbliana sa phríosún.
(Cé atá sa phost District Attorney i mBrooklyn agus i coinne mo dhuine sa chúirt ná an polaiteoir a bhí ina choimhlinteoir sa toghcháin céanna……………Hmm.)

Rud eile, tuigim go bhfuil rialacha éagsúla idir polaiteoirí agus “gnáth” daoine gnó ach cad faoi an méid airgid a goideadh ó Tyco agus Enron…………….Ní fheadar cén fhad a bheidh ar D. Kozlowski a chaitheamh i bpríosún, níl sé sin socraithe fós, ach tá sé ráite go mbeadh idir ocht agus fiche bliain á chaitheamh aige. Ní fheadar cé mhéad mhilliúin a ghoid sé……..na céadta, timpeall $150,000,000……….Beidh sé suimiúil féachaint ar an difríocht idir na téarmaí a fhaigheann an bheirt acu.

Chaith mé uair nó mar sin le Br Ó Cuinn inné. Luaigh mé é san alt thíos "Foinse Eolais" (14ú Méan Fómhair) Tá sé i dtigh Bhanaltrais anois agus i bhfad níos fearr. Tá plean aige dul ar ais chuig a theach féin in aice choláiste Iona, Dé Sathairn.

Fuair mé freagra ó

Máirín Mhic Dhonnchadha
Oifigeach Poiblíochta RnaG
"...

Maidir le craoladh 'podcasting', tá forbairtí ar na bacáin ag RTÉ faoi láthair. Is ar chlár amháin 'Quantum Leap' atá an triail dírithe faoi láthair mar a mhínítear san eolas a fuair tú féin. Is ag braith ar thorthaí na dtrialacha atá forbairt le déanamh ar an modh craolta seo...."

Sin a bhfuil.


Wednesday, September 28, 2005

Get Smart

Fuair Don Adams bás an tseachtain seo. B’é an aisteoir a bhíodh i bpáirt Maxwell Smart ar an gclár teilifíse ag deireadh na ‘60s, Get Smart. An chéad spoof ar shraith James Bond, agus é réamhtheachtaire ar Austin Powers…………..

Bhí stíl dáiríre aige sa ról, le labhairt go géar, a chuid focal a giortú agus cuma dáiríre air i gcónaí ach ní raibh sé in ann rud ar bith a dhéanamh i gceart. Dhéanadh sé praiseach de gach uile jab i ngan fhios dó féin, agus bhíodh air a chomhbhádóir Agent 99, bean álainn ar ndóigh, é a shábháil tar éis gach eachtra sheafóideach.

Ní chuimhin liom aon clár ón sraith seo ach amháin an ceol agus an deireadh. Ag an deireadh bheadh Maxwell ag siúil trí roinnt doirse sleamhnáin i halla fada, sinn ag féachaint air ag teacht chugainn. Bhíodh na doirse ag dúnadh ina dhiaidh agus é ag siúil go tapaigh, ansin níor dhún an ceann deireanach in a dhiaidh. Os rud é gur bhleachtaire é bheadh a fhios aige nár dhún na doirse sin taobh thiar de…. Casadh sé agus ar ais leis an fhadhb a réitigh. Ar ndóigh chomh luath agus a bhí sé ar ais ag na doirse dhúnfadh siad gan choinne ar a shrón. Is cuimhin liom ag feitheamh ar an píosa sin gach seachtain le gliondar..

Bhíodh cluiche Get Smart againn ach ní raibh seans é a imirt ach ó am go cheile. Bhíodh an nós againn dul amach ag tiomaint tráthnóna Dhomhnaigh Sunday Drivers a thugadh ar daoine mar sinn ag an am is dócha! Amach linn de gnáth go iarthar Luimnigh agus teach mo sheanmháthair, ach, anois is arís, dá mbeadh ceiliúradh mór de shaghas éigin againn, mar shampla Chéad Chomaoineach nó rud mar sin, théimis go Aerfort na Sionna, féachaint ar na eitiltí ag tuirling anuas nó ag imeacht áit éigin. Boladh aisteach na hola san aer, turasóirí ag dul timpeall le málaí móra. Bhíodh béile againn sa bhialann a bhíodh ann, High Tea a thugtaí ar an mbéile sin . Bhí sé an deas ar fad. Ach an rud b’ansa dúinn ná seans Get Smart a imirt. Bhíodh doirse sleamhnáin ag an Aerfort ag an am sin nach raibh, dar linne, aon áit eile sa domhan, ach amháin ar an gclár teilifíse seo. Bhí dhá ceann agus b’fhéidir rith tri an chéad péire agus ansin d’osclódh an péire eile os do chomhair amach!! Chaitheamar alán ama ag súgradh mar seo.........Bhí draíocht ann……….

Tuesday, September 27, 2005

Podchraoladh ag RTE

Tá sé ráite go mbeidh Podchraoladh ag RTE gan mhoill, Raidio a h-aon ach go háirithe.
Fuair Páraic an email seo leanas ó RTE inné agus chuireas féin ephoist díreach chuig RnaG ag iarraidh comórtas a chothú eatarthu…………!
Dear Paraic,

Our initial podcasting trials will begin shortly, in
conjunction with our science series "The Quantum Leap"
(Thursday's @ 8pm / http://www.rte.ie/radio1/quantum/)
The first few weeks will be a test period, before a
wider launch later in the Autumn. The programme will
announce when the trials will begin so you might like
to tune in over the next few weeks.

In time we hope to be able to offer a more widespread
podcasting service to listeners, but the exact time
frame for this will depend on how these trials go so
you can stay tuned for more information or check out
our website at http://www.rte.ie/radio/av.html for
further updates.

Thanks for your interest.

Best wishes
RTE Radio 1

Tá súil agam go mbeidh comhaid le fáil sa slí chéanna, Podcasts, ó RnaG gan moill ar bith. Bheadh sé ana mhaith dúinne atá lonnaithe thar lear…………..Bíonn deacrachtaí agam na comhaid a FTP ón suíomh le déanaí. Sílim go bhfuil athrú déanta acu ar an suíomh agus bíonn díomá orm. Anois tá orm a bheith ceangailte le mo ríomhaire nuair a bhím ag éisteacht ar RnaG agus is fuath liom é sin, níl le fáil ann ach beoshruth. Is leor an ceangal idir mise agus mo rhíomhaire cheana féin i rith an lae agus go dtí seo bhíos in ann na comhaid a glacadh anuas agus éisteacht orthu ar m’ iPaq (PC Póca) agus mise ag gluaiseacht aon áit, ag siúil le Cara, ar an traein go Manhattan…..srl
Tá an chead ghlúin eile d’Ipod ar an margadh anois agus gheobhaidh mé ceann…….
Bíonn daoine áirithe ag cur brú ar RnaG go rialta faoi PodChraoladh, féach ar an Imeall. …
Faigheann an roth díoscánach an ola……..

Sunday, September 25, 2005

Slattery’s Travel….Not

Tá eitilt socraithe agam dul go Éireann ag deireadh Mí D. Fómhair. Fuair mé ticéid le American Airlines ar phraghas réasúnta mí ó shin. Cé gur gcuireas mo shuíochán in áirithe le AA beidh mé ar eitilt Aer Lingus óir is le AA cuid bheag des na suíocháin sin……agus, an rud is tábhachtaí, is minic a bhíonn na suíochán céanna níos saoire trí AA ná trí Aer L., rud atá fíor an uair seo. Chaithfidh mé seachtain i Luimneach agus ansin trí lá i gcathair Corcaí ag Féile na Samhna. Táim ag súil leis!

Tá plean ag cara agam ó NYC teacht i gcomhair na deireadh seachtaine i gcathair Corcaí, fuair sise a ticéad eitilte ó Slattery’s Travel, díreach ó JFK go dtí Aerphort Chorcaí. …….. Bhí an-áthas uirthi nuair a chuala sí go raibh eitiltí díreach ag Slattery’s Travel agus chuir sí a suíochán in áirithe tamall ó shin chomh maith.

Anois tá sí tar éis ephoist a fháil ón diabhal Slattery’s a rá go bhfuil an seirbhís sin ó JFK go cathair Corcaí curtha ar ceal acu de dheasca costais na hola. Beidh a cuid airgid ar ais ar a cárta aici ach cén maitheas?…….Anois beidh uirthi suíochán a fhail ar AA nó Aer Lingus agus beidh siadsan i bhfad níos daora ná an costas mí ó shin………(agus ar ndóigh beidh sí ag teacht isteach go Airphort na Sionna.)
Ní féidir le custaiméir athrú plean a dhéanamh gan phionós! Tá an díomá uirthi le Slattery’s, ise agus alán daoine eile is dócha.

Fada access for Steve

Steve,
Just a quick change in your settings and the fadas are at your fingertips. Bob Burke (in Seattle) gave me this info years ago, táim ana bhuíoch díot a Bhob. I think I was on Win 98 at the time and I’ve adjusted the settings on every machine since then with no probs.

On XP
Start/Control Panel/Regional and Language Options/Language Tab/Details/Default Input Language…set this to English(us)-International/Installed services….Keyboard-United States -International.

Now any time you need a fada hit the key first. (single quote, single inverted comma) á é í ó ú . Á, É.

Soon you will not need to think about it at all.
for some odd reason I need to use the keystoke system, which you mentioned, for Í, Ó, Ú. Rarely enough, buíochas le Dia. See details below for those.

Should you actually need the single quote character just hit it and then the space bar and it will pop up.

Keystroke System

All sorts of characters may be accessed through the character map, this is the keystroke code system you mentioned.

Start/Programs/Accessories/System tools/Character map.

Select any character you need and the keystroke code will pop up bottom right.

For à, the keystroke is alt +0224.

This means keep the alt key down with the left hand and type in 0224 on the keypad on the right. ( not using the numbers across the top of the keyboard)

The character map codes are handy but I would never use that system for writing in Irish, (apart from I, O, U as so far I have no other option,.......there's no escaping some tricky characters) I would go out of my mind after the first sentence or two with all that coding and would never write a thing.
Mush easier to just adjust the keyboard settings.

Others may be able to enlighten us with their methods?
I’d like to solve the I O U thing, though at this stage I don’t need to think before typing alt +0211.

Thursday, September 22, 2005

Cáin ar ais? Bíonn drogall ar na Canadians í a thabhairt…..

Tá sean taithí agam le TaxBack agus a leithéid in aerphort na Sionna agus bíonn sé éasca go leor cáin a fháil ar ais, dar liom, nuair nach bhfuil tú i do chónaí in Éirinn ach tar éis airgid a fhágáil i do dhiaidh ann, rud nach ndéanann ró mhinic faoi láthair.

Ansin nuair a bhíos i gCanada chuireas ceist na cánach amach agus chuala gur féidir í a fháil ar ais, cé nach raibh cáipéisí ar bith sna siopaí fúithi.
Ansin agus mise ag sínim mo theacht san aerfort chuireas an ceist amach arís….. Dúirt an freastalaí
“You want your tax back??” i nglór dochreidte. “Ní féidir leat an mála a chur isteach mar sin, nuair a tá tú críochnaithe leo siúd tar ar ais anseo………”
Fuair mé treoracha uaithi go oifig Customs a bhí thíos staighre. Ba chosúil go mbeadh orthu siúd scrúdú a dhéanamh ar mo shonraí uile agus má bhíonn siad oiriúnach stampa a cur orthu. Ceart go leor agus ar aghaidh liom………..Ansin bhí an t-ádh orm gur bhuaileas le fear ón aerfort a bhí san elevator, bhí ionadh air go raibh mise agus mo chara ag dul thíos….ní théann éinne thíos ansin ró mhinic de réir dealraimh.
Thug seisean treoracha eile dúinn leis an iarfhocal agus sinn ag imeacht uaidh.
“but there probably won’t be anyone in that customs office,” Cad a dhéanfaidh mé ansin muna bhfuil? “Just pick up the phone and they’ll send somebody, if they aren’t on lunch”

Ní raibh duine ar bith ann agus chuireamar glaoch orthu. Tar éis deich nóiméad nó mar sin tháinig fear chugainn gan fuadar ar bith. D’fhéach sé ar na sonraí agus dúirt nach raibh cúpla ceann oiriúnach mar ní raibh breis agus $50 orthu, sin riail nach raibh ar eolas agam roimhe. Bhí cúpla ceann eile ceart go leor. Cheap mise go dtabharfadh seisean an t-airgead dom díreach ansin ach bheadh sé sin ró shimplí. Bheadh orm cáipéisí a líonadh isteach agus iad a chur sa phost ó mo bhaile féin. Cas sé uainn agus é ag imeacht go tapaigh………
”Fan nóiméad ach cén cáipéisí? A d’fhiafraigh mise air. “Na cáipéisí sin ar an seilf” a fhreagra agus d'imigh.
Fuaireas na cáipéisí cearta agus táim díreach tar éis iad a líonadh isteach, tá orm na sonraí agus fiú an boarding pass a chur sa phost. Bhí orm dul ag iascaireacht i mbosca bruscair na hoifige teacht ar an boarding pass sin. Ansin chonaic mé sa chló beag nach mbeidh ach cáin an rialtais, an cháin níos lú, ag teacht ar ais, ní bheidh cáin na cúige léi……….Ní féidir cáin na cúige a fháil ar ais ar chor ar bith.
Beidh sí ag teacht ar ais chugam i gceann ceithre mhí.
$24.71 Canadian!
Wow….. Beidh oíche go maidin agam le sin.

Wednesday, September 21, 2005

Laissez Les Bons Temps Rouler!

Tá na strip joints ar oscailt arís i New Orleans!

Bhuel, trí cinn acu de réir an NY Times. Tá na deochanna ar phraghsanna an-íseal chomh maith na fir oibre a mhealladh isteach. (muna dhéanann na damhsóirí cúis?) Ní raibh trácht áfach ar na h-ollmhargaí sa pháipéar, níl siadsan chomh tábhachtaí is dócha.

Chuala mé go leor Fraincise ag an deireadh seachtaine cé nach raibh mé thíos ansin i New Orleans, ó thuaidh a bhíos in Ottawa, ag freastal ar an deireadh seachtaine na Gaeilge a bhíonn ar siúil ansin go bliantúil.

Chuaigh ceathrar againn ó Nua Eabhrac agus bhuaileamar le cairde ó Kinston agus Montreal ann. Chaitheas féin Dé hAoine sa chathair le cara agam ag siopadóireacht mar shroiceamar ar maidin tar éis eitilte uaire ó NYC .(Tá an Can$ ana íseal!) Tá siopaí galánta sa By Market agus bhí sé go breá ach an aimsir. Sa deireadh bhí orainn bheith istigh ón bhfearthainn a fháil sa phub The Heart and Crown (ainmníodh de bharr an “Claddagh” de réir dealraimh…tá an suíomh sin dírithe ar na turasóirí ach caithfidh mé a rá go raibh an pub ana mhaith, ar ndóigh bhíomar inár dturasóirí...........b'fhearr liom nuair a bhíonn an rogha agam ceol nó ciúnas a bheith ar suíomh....)
Ansin amach linn go dtí an t-ionad. Is dócha go raibh timpeall daichead páirteach agus ba dheas iad an t-ionad, an bia agus an comhluadar. ‘Sea, do bhí ár “Bons Temps” féin againn cé nár bhfaca mise aon damhsóirí téisiúla. Cad í an Ghaeilge ar strip joint? Ní fheadar an raibh ceann nó dhó sa Ghaeltacht fadó.

Thursday, September 15, 2005

....de ghlór múisiamach.

Bhí mé sa bhanc inniu agus bhuaileas le seanfhear a bhí sa scuaine liom. Bhí póstaer mór ón American Red Cross le feiscint ann agus chas an seanfhear chugam agus dúirt, “Ná tabhair aon airgead dóibh siúd, ní fheicfidh tú saighdiúir ón tarna cogadh domhanda nó Korea ag tabhairt airgid chucu riamh” Cén fáth? a d’iarr mé air, (tá eagla orm go bhfuilim ag éirí i mo “Méabh Binchy “ faoi láthair ag teacht ar scéalta gach aon áit. Níl éinne slán!) “Bhuel” a dúirt mo dhuine, “Nuair a bhí na cogaí sin ar siúil tháinig an American Red Cross chugainn le caife agus doughnuts, ach, bhí orainn íoc astu, 10c an ceann acu, agus sinn lenár saolta ar an líne dár tír.” Leis sin a mhínigh sé, “ní bhféadfá cinnte cad a dhéanann siad leis an airgead.”
Bhí an seanfhear seo an deas agus cairdiúil agus fós tar éis na mblianta, ghoill an eachtra seo go dtí an croí air.
Ag imeacht amárach go Ottawa. Beidh deireadh seachtaine na Gaeilge ar siúil ansin. An scéal agam an tseachtain seo chugainn.

Wednesday, September 14, 2005

Foinse Eolais

Chaitheas cúpla uair ag an deireadh seachtaine ag obair sa phobal cultúrtha i Fleá na nGael, i Danbury Ct.. Chuir Seán Ó Fianaí an pobal seo le cheile ar son AOH Danbury agus d’iarr sé orm a bheith páirteach. Bhí jab simplí go leor agam, dá mbeadh suim ag daoine a ainmneacha a chaitheamh sa Gaeilge ar lipéad bhí orm an fhoirm Ghaelach a scríobh amach ar an lipéad ar a son. Chuala mé trácht faoin ngníomhaíocht seo ag feiseanna na ndamhsaí srl ach ní bhím páirteach os rud é nach maith liom feiseanna den tsóirt sin……..Cheapas go mbeadh sé ciúin go leor mar sin bhí úrscéal i mo mhála agam. Mon Dieu…an mhalairt a bhí. Bhí scuaine mhór ós ár gcomhair amach an t-am ar fad! Bíonn ionadh orm i gcónaí nuair a bhraithim chomh tábhachtach is atá nasc an chultúir leis an dream seo. Bhí an chuid is mó acu roinnt ghlúine óna sinsear gaelacha, de réir sin bhí an nasc lag iontu, go mór mhór an nasc maidir leis an teanga agus bhí siad lán sásta lena lipéad. Chuir ceisteanna áirithe ionadh orm…..What is the Irish for Sean? ….! What is the Irish for Jessica? Agus chomh sásta is a bhí duine amháin, Arthur an t-ainm a bhí air, ag imeacht le Art ar a lipéid……..

Bhí mo chóip den chéad eagrán de “Sloinnte Gaedheal is Gall” le Pádraig de Bhulbh (1923) liom agus le sin bhíos inniúil ar eolas a thabhairt dóibh faoina n-ainmneacha áirithe.

Inné thugas cuaird ar cara agam atá san ospidéal le seachtain anuas. Bhuaileas le Br. Cathal Ó Cuinn, ó Inis Díomáin, Co. an Clár, timpeall naoi mbliana ó shin nuair a thosnaigh mé ag caint sa Ghaeilge anseo i Nua Eabhrac, bhí sé 84 bliana d’aois ag an am san. Bhí a fhios agam díreach gur obair an tsaoil a bhí i gceist ár dteanga a bheith agam. Bhíos páirteach le grúpa comhrá beag, triúr againn, agus an nós againn ag an am san teacht le cheile oíche sa seachtain. Tháinig Br.Ó Cúinn chugainn agus cé go raibh eagla orm focal a rá os a comhair ar dtús ní fada go raibh mé ag caint go compordach leis. Thug sé tacaíocht dúinn agus leis sin cuireadh teacht agus úsáid a bhaint as an leabharlann i gColáiste I, Iona College, New Rochelle, mar is ansin atá bailiúchán na leabhar gaelaigh mór le rá uile aige. Tar éis cúpla bhliain bhí cúigear againn ag teacht le cheile go rialta sa leabharlann ag phlé leabhair agus ag iarraidh píosaí gramadaí aisteacha a thuiscint agus a leithéid. Is minic a bhíodh na freagraí ag Br Ó C nó ag ár gcara Barra Ó Donnabháin, nach maireann….Foinse eolais dúinn an bheirt acu. Chailleamar ár gcara dílis Barra ó ailse dhá bhliain ó shin, d’imigh cara eile uainn de dheasca brú oibre bliain go leith ó shin agus bíonn beirt againn fós ag déanamh ar an leabharlann go rialta, uair amháin sa seachtain más féidir linn, agus tamall ag caitheamh ann ag obair ar leabhar éigin nó ag caint le Br OC (agus bíonn na freagraí fós aige………)…. Bhí sé soiléir dó go rabharmar dáiríre inár gcuid staidéar. Thug sé mórán leabhair dom i rith na blianta, an ceann atá luaite thuas ina measc, na foclóirí uile; O Dónaill, de Bhálraithe, Dineen, McCionnaith. Aisling Ghéar, leabhair gramadaí agus roinnt eile, úrscéalta sa seana chló agus sa nua chló. D’éirigh sé tinn ar a bhreithlá an tseachtain seo chaite agus é 93 bliana d’aois, 75 dóibh caite aige i ngluaiseacht na mBráithre Críostaí agus sílim breis agus 50 acu i Nua Eabhrac. Bhí cuma ana mhaith air inné, áthas orm a rá, ag caint sa Ghaeilge linn mar is gnách, cóip aige don Kerryman agus The Clare Champion ar a thaobh!
Tá súil agam go mbeidh sé ar ais ar a sheanléim le gairid arís.

Monday, September 12, 2005

Snowball sábhailte?

Bhí saghas pairilise orm ón tseachtain seo chaite. Ní ó mo dhroim, tá sé sin i bhfad níos fearr, buíochas le Ibuprofen, ach ó na scéalta brónacha a bhí le cloisint ó dhubh go dubh ar an raidió agus ar an teilifís faoi dídeanaithe Katrina. Ansin bhí dinnéar agam le cúigear banchairde oíche Aoine agus fuaireas an t eolas ó duine acu go raibh Snowball sábháilte. Sin madra an bhuachalla a luaigh mé cúpla lá ó shin. Tá súil agam go bhfíorscéal é, ní chuirfinn aon rud thar lucht na bpáipéar níos mó a dhíol.
Bhíos ag smaoineamh ar mo pheataí féin agus chomh deacair a bheadh an cinneadh iad a thréig i mo dhiaidh dá mbeadh orm éalú mar sin, gan rud ar bith liom ach na héadaí a bheadh orm. Is sean madra í Cara anois, tagann sí gach áit liom agus codlaíonn sí ina leaba féin in aice mo cheannsa, agus na cait,…. tá siad bliain go leith anois. Is cat mór maorga é Púca. Tá Banba, a dheirfiúr, i bhfad níos lú agus ní bheidh sí mór riamh mar tá bac uirthi. Ní féidir léi siúil i gceart de dheasca rud éigin cearr lena guaillí agus tá cuma bacach uirthi i gcónaí. Tugann Páraic “Hopalong” uirthi, mo phiscín bocht! (Cheapfá óna cuma nach bhfuil sí ach piscín fós.) Tá leaba acu sa cistin ach uair éigin i rith na hoíche tagann an bheirt acu aníos ar mo leaba agus bíonn siad ansin, lán compordach gach maidin ar mo chosa.

Wednesday, September 07, 2005

Let Them Eat Cake………

Tá sé ráite gach áit ar an idirlíon go ndúirt Barbara Bush agus í in Houston "What I’m hearing is they all want to stay in Texas. Everyone is so overwhelmed with the hospitality. And so many of the people in the arena here, you know, were underprivileged anyway so this (she chuckled)--this is working very well for them." Audio here

Ansin chonaic mé an rud céanna sa NY Times inniu leis an gceannlíne

Barbara Bush Calls Evacuees Better Off”


I'm hoping this was somehow out of context?.......agus nach bhfuil an bhearna thuisceana chomh leathan sin, ach tá eagla orm go bhfuil.

Tá na scéalta ag teacht amach.

Ghortaigh mé mo dhroim inné. Bhíos ag obair le cara agam ar maidin sa seomra na Gaeilge i leabharlann Uí Riain i gcoláiste Iona, tháinig pian orm sa charr ar an mbealach abhaile. Chaith mé cúpla uair san oifig ach sa deireadh bhíos ag obair ar an ríomhaire agus mé i mo sheasamh. Chuireas deireadh ar an lá oibre. Ansin chaitheas an tráthnóna sínte amach ag féachaint ar roinnt irisleabhair a bhí agam tamall, dhá chóip Time Magazine, The Economist, agus The Irish Times, Sept 3, a bhí díreach tar éis teacht sa phost, agus ar ndóigh, an NY Times………agus ag féachaint ar CNN. Bhí sé go breá ach an phian……..
Is léir go bhfuil díomá trasna na tíre le frithghníomhú an rialtas chuig an stoirm. Chonaic mé Tom Delay ar an teilifís aréir ag iarraidh an locht a chur ar chomhlachtaí tarrthála New Orleans. Tá sé ag iarraidh smacht a chur ar an damáiste anois. Ansin chuala mé scéal triúir mhacléinn ó Duke University. Chuadar ina gcarr féin go N.Orleans gan chuireadh gan chead, agus thosnaigh siad ag tabhairt na síob, go Baton Rouge, do daoine a bhí ceaptha i ngaiste ann, chonaiceadar 50 bhus scoile ag imeacht ó N.Orleans folamh? Tá na scéalta ag teacht amach anois.
Tá coirp fós san uisce nimhiúil gan trácht ar na cinn atá taobh istigh tithe. De réir dealraimh fuair roinnt mhaith seandaoine bás mar ní rabhadar in ann imeacht ón gcathair (nó ní raibh fonn acu bogadh; de gnáth bíonn deacrachtaí le seandaoine bogadh óna dtithe in ainneoin comhairle) agus le sin, ní rabhadar in ann dul suas ar díonta a dtithe.

Tuesday, September 06, 2005

Marbhshruth Katrina

Deacair dom a bheith ag smaoineamh níos mó ar mo thréimhse ar laethanta saoire chomh fada is atá na daoine bochta ó New Orleans i gcruachás.
Bhí an scéal ag dul in olcas an tseachtain iomlán. Bhí daoine fós ag fáil bháis Dé hAoine?? agus nuair a chonaic mé na seandaoine tinne timpeall an t aerfort, griangraf a bhí ar chéad leathanach an NY Times Dé Sathairn, tháinig ana bhrón agus fearg orm ar a son. Bhíodar scriosta, gan éadaí ar chuid acu fiú…ach amháin éadaí an ospidéil… Sna SAM an lá atá inniu ann agus gan modh shábháilte acu?
Nuair a bhí seans ag an dream sa Dome bogadh go Texas ní raibh cead acu a gcuid peataí a thabhairt leo. Samhlaigh ar an mbuachaill bocht tar éis na seachtaine uafásach sin sa Dome lena pheata beag agus ansin gan cead an madra beag a thabhairt leis. Chualamar ar an raidió faoi a chuid caoineadh ar son Snowball a bhí fágtha ar an gcosán agus an bus ag imeacht………
Bheadh croí crua briste ag smaoineamh air................Tuigim an fhadhb ó thaobh na tarrthálaí ach ag an am céanna theip an córas, bhí sé lag agus déanach, agus sin an fáth go bhfuair ana chuid bás agus go bhfuil saolta an méideanna eile scriosta amach is amach anois.

Bíonn daoine a rá, cén fáth nár imigh gach duine ón gcathair cúpla lá roimh ré? Bhuel ni bhíonn an t-airgead ag gach uile duine imeacht agus íoc as seomra óstlainne srl. Ní bhíonn carranna acu. Ní bhíonn costas bhus acu fiú……….. ní bhíonn na h-acmhainní céanna ag gach duine. Cén fáth go bhfuil sé sin chomh deacair a thuiscint?
Is fuath liom Jesse Jackson agus eisean ar a bandwagon anois a rá go raibh ciníochas taobh thiar den tubaiste……. Theip Fema agus tá an locht orthu siúd go bhfuil an méad seo daoine bochta i gcruachás inniu.

Sunday, September 04, 2005

Bun os cionn sa New River. W Virginia

Wildwater West Virginia: “The New River/ Difficulties: Look out for the first rapid, Surprise. From the top it looks like an ordinary riffle, but half way through paddlers realize they are in a funnel and all of the water is converging toward a mountainous double wave. There is a hole between the first regular wave and the second curler wave. This is too much water at higher levels and the rapid should be snuck on the left”

Bíonn na h-easanna idir leibhéal a trí agus leibhéal a cúig de gnáth san abhainn seo agus chuir mé féin agus Eoghan ár n-ainmneacha síos dul ar turas rafta na habhann…….Turas lae a bhí i gceist ó 8 r.n. go dtí 3i.n. agus bhíomar ag súil leis. I rith na hoíche roimh ré d’éirigh leibhéal na habhann go dtí go raibh na easanna go léir idir leibhéal a ceathair agus a cúig. Bhíos féin ag eirí neirbhíseach ach drogall orm a bheith i mo sicín…….. Nior léigh mé an sliocht atá thuas go dtí deireadh an lae...... ach ag tús ár dturas bhuaileamar “Surprise” le ionadh!!!……..Cheapas gur éagadh mé gan dabht. Thiteamar sa pholl go hobann, ansin an tháinig an tarna tonn orainn, suas leis an rafta san aer agus iompaíonn béal faoi……. Bhíos faoi an rafta agus é bun ós cionn agus ag gluaiseacht gach treo.

Ní fheadar conas a dheineas é ach rug mé greim ar phíosa téide ar thaobh an rafta agus dáiríre choimeád mé greim an fhir báite ar siúd. Bhí Eoghan agus an foireann uilig as mo radharc. Tháinig mé aníos ansin in aice an rafta agus an uisce dár gcaitheamh gach áit.
Tar éis nóiméad nó dhó chonaic mé gach duine eile píosa beag i bhfad ón rafta, bhíomar trí an eas ansin agus ar ais le cheile roimh i bhfad. Ní raibh seans agam éalú as an turas áfach agus ní raibh sé seo ach an chéad eas! Ar aghaidh linn chuig ár mbás, dar liom, ach cé go raibh snámh eile againn d’éirigh linn teacht slán agus an scéal a insint.


Wednesday, August 31, 2005

The New River Gorge, West Virginia.





Tá Eimhín le feiscint anseo ag kayaking sa New River an tseachtain seo chaite.




Le bheith macánta b’é teacht ar an abha seo cuspóir an turais ón dtús. Tá suim nach beag ag Paraic, Eimhín agus Cian sa Whitewater kayaking, os rud é nach féidir le Eoghan an iomlasc Eiscimigh a dhéanamh fós níl an spéis céanna aige ann. Bhíodh Paraic páirteach i saol na kayakers agus sinn in Eirinn. Chaith Eimhín tamall san abha seo, The New River trí nó ceithre bhliain ó shin le comhlacht Adventure Quest agus chualamar na scéalta go léir.

Is abha mór le rá í i stair an uisce fhiáin agus ní raibh a fhios agam go raibh sí chomh dainséarach go dtí go bhfaca mé na easanna agus nuair a chuala mé torann na n-easanna.
Tá an droichead seo dochreidte, uair amháin sa bhliain bíonn parachuting, bungy jumping agus a leithéid uaidh………

Monday, August 29, 2005

Iar Virginia


Bhí orainn stop i gcomhair lóin áit éigin agus os rud é go raibh an léarscáil agamsa roghnaigh mé Clifton Forge, san Allegheny Mts. Appalachia. Isteach sa bhaile beag linn ag iarraidh teacht ar siopa chaife no bialann shimplí. Ba sheanbhaile traenach é sna sléibhte i gceantar mianadóireachta, West Virginia. Dhúisigh gach duine sa charr ag súil le bia.
Is fearr liom fanacht ó na sreangshiopaí móra, más féidir, bíonn siadsan mar a gcéanna gach áit. Le sin bhíomar ar thóir áit deas áitiúil .....
Faraor, tháinig ciúnas orainn agus sinn ag tiomaint timpeall an bhaile seo. Bhí gach ré foirgneamh dúnta agus cuma bhróin ar na sráideanna. Bhí fógraí crochta ag tabhairt tacaíochta chuig “ Ár mbuachaillí in
Iraq. Ní raibh éinne le feiscint ag dul timpeall, cá rabhadar? Baile na taibhse a bhí ann. Ag deireadh an bhaile bhí caife beag agus bhí na fuinneoga chomh salach sin nach raibh suim agam gabh isteach ann ar chor ar bith. Chonaiceamar bialann iodálaigh ansin, ar oscailt, ach fógra ar an bhfuinneog “Cook wanted”. Thiománamar timpeall arís, bhraitheamar an lagar spride a bhí ann, ní raibh an baile seo beo agus sláintiúil. Bhí sé soiléir go raibh bochtanas nach beag anseo, cé go raibh Halla an Bhaile galánta go leor. B’fhéidir gur dhún cúpla sean comhlachtaí nó gur cuireadh deireadh leis an traein teacht trí an bhaile nó stopadh anseo? Ní bheadh a fhios agat.
Bhí díomá orainn, ag féachaint ar na foirgnimh. B’éigin dúinn imeacht gan $ a fhágáil inár ndiaidh.
Ar dhul ar ais dúinn thánamar ar Pizza Hut in aice an príomhbhóthar Interstate 64

Saturday, August 27, 2005

Go Charlottesville, Va.

Ní raibh an turas go Charlottesville Va. ró fhada. Deirtear gur cathair í ach níl inti ach baile beag. Tá ollscoil poiblí Virginia suite anseo, coláiste a bhunaigh Tomas Jefferson. Chuamar ar chamchuairt an tsuímh agus cheapas go raibh sé an-suimiúil.

Is cuimhin liom gur bhaineas taitneamh as féachaint ar The Waltons i lár na 70’s. Go dtí sin bhíodh dhá phictiúr agam faoi na SAM. Ceann amháin, na buachaillí bó, an tarna ceann, na cathracha móra, mar LA agus NYC. Bhí na scéalta ó na Blue Ridge Mountains of Virginia an difriúil ar fad. Bhí an sraith sin bunaithe píosa ó dheas ó Charlottesville, b‘fhiorscéal é, féin beathaisnéis Earl Hamner, agus tá iarsmalann san áit sin anois i gcuimhne an clár teilifíse (ní sí i gcuimhne Earl Hamner?) Théadh John-Boy (E.H) ar an gcorruair go Charlottesville agus sa deireadh d’fhreastal sé ar an ollscoil ann.

D’fhanamar sa Boars Head Inn, óstlann ar bhruachbhaile Charlottesville. Bhí alán le déanamh san ionad seo ach ní rabharmar páirteach. Chuaigh na h-ógfhir ag rothaíocht agus ag snámh sa tráthnóna agus chuaigh an beirt againne chuig fíonghort na clainne King. Tá suim ag Paraic i bhfíon, táim lán sásta é a ól, ach ní bhím ag léamh faoi, nó ag dul chuig “Tastings” agus a leithéid. Ní fhaca sé an scannán Sideways, áthas orm a rá, agus ní bhíonn sé chomh dona sin ag fiach an fhíona…………..Ar aon cuma bhí taighde déanta aige roimh ré agus ar aghaidh leis an mbeirt againn ar thóir an fíonghort seo. Is cosúil go bhfuil aimsir na háite seo mar a gcéanna le aimsir an ghleanna Rhone, agus anois tá timpeall fiche fíonghoirt sa cheantar seo. Ach níl sé díreach mar atá sé sa bhFrainc. Má thagann aimsir fhuar ag deireadh an Earraigh úsáidtear helicopters i rith na hoícheanta fuara, na fíniúnacha a choimeád saor ón sioc le gluaiseacht an aeir! An ndéantar é sin sa Rhone Valley?

D’éirigh go maith linn ann agus fuaireamar dhá bosca. An oíche sin thánamar ar The Downtown Grille, so-bhlasta!

Thursday, August 25, 2005

Ansin cúpla lá i Washington.

Bíonn fonn ar Chlann tSuibhne i mbia maith i gcónaí agus bhí an t-ádh linn teacht ar McCormick and Smicks lárbhaile ar ascaill a K. Ní bhíonn an cúigear againn le cheile ró mhinic le déanaí agus is aoibhinn linn bia blasta agus chomhrá cliste. Ach is minic agus sinn le cheile a leanann comhrá na bhfear ar aghaidh mar phaidir chapaill faoi innill carranna nó gluaisrothair.
Bhíomar ar lóistín in óstlann ghalánta eile…The Hilton, i bPennsylvania Ave. (Buíochas arís le na pointí arda a tá bailithe ag Paraic de bharr a chuid turais gnó.) Tá sí suite cúpla chéad slat ón Tigh Bán ach ansin ní dheachamar ar chor ar bith.
Chuamar chuig The Museum of the American Indian. Bhí an ealaíon agus an t-eolas a bhí acu ar fheabhas agus ar ndóigh cad faoi na Incas? Bhí a gcuid ailtireacht i bhfad níos fearr ná ailtireacht na Spáinnise! Bhí sé thar a bheith suimiúil dar liom, cé gur theip ar gach duine eile sa chlann fanacht leis an bhfreastalaí go dtí deireadh a camchuairt.
Ba Hopi í siúd, agus go dtí seo ní raibh a fhios agam cé chomh tábhachtach agus atá an t-eolas fola seo dóibh. Faigheann treibheanna áirithe liúntais ar leith nach bhfaigheann gach uile treibh. Bíonn na liúntais seo bunaithe ar na seana conartha. Dúirt sise go raibh cead aici mar dhuine 100% Hopi dul chuig aon ospidéal sa tír agus aire a fháil gan cheist. Ní thugann an rialtas an cead seo duit muna bhfuil 25% dod chuid fola Hopi. Ach bíonn ar an treabh féin an phróifíl ciníche (racial profiling?) nó an tomhas fola seo a dhéanamh.Faoi láthair, a dúirt sí, bíonn daoine ag iarraidh a bheith páirteach leo sa treibh Hopi nach bhfuil 25% dá gcuid fola Hopi……Good God!
Bhí brón orm é seo a chloisint, go bhfuil orthu am a chaitheamh ar cúrsaí mar seo nuair atá fadhbanna níos mo acu ar na caomhnú Indiach dar liom, easpa oideachais, nó caighdeán maireachtála ró íseal, srl agus an gus bainte as codanna móra díobh fós……. Ní hé an scéal céanna roimh na Seminoles, ní fhaigheann siadsan aire saor in aisce sna hotharlanna, níor shínigh siadsan conradh riamh!

Bhíodh breis agus 500 teanga acu uair amháin, anois níl le cloisint ach fuílleach teangan. Ní raibh ceangail ar bith idir na teangacha seo nó idir na treibheanna fiú (Ba shin fíricí nua dom chomh maith) agus mar sin le galar, gunnaí, Bíoblaí agus drochchonartha ba léir nach raibh seans acu a gcultúir éagsúla a choimeád beo.

Monday, August 22, 2005

An teas i Maryland

Ar ais aréir tar éis seachtaine ag taistil ó Nua Eabhrac go Maryland, Virginia agus West Virginia. Beidh píosa gearr agam faoi na tréimhsí a chaitheamar sna áiteanna éagsúla.

Ar dtús bhuaileamar Baltimore, Maryland, tráthnóna Dhomhnaigh agus cé go raibh “plean” againn féachaint timpeall na háite bhí se ró the a bheith lasmuigh ag siúil……105 F nó 40.5 C. Bhí ár n-óstlann The Renaissance ana ghalánta ar fad agus í os comhair an Inner Harbor ach ní raibh sé compordach dul aon áit ar an gcé leis an teas sin, bhí radharc bhreá ó m’fhuinneog ar na longa arda áfach! Ach b’fhearr linne fanacht taobh istigh agus sinn ag léamh…ach cheapas nach raibh sé sin ceart ar ár gcéad lá!…. ar ais linn sa chart agus ó dheas go
Annapolis. Chaitheamar an tráthnóna ag snámh i Chesapeake Bay in ionad féachaint timpeall Baltimore. Ansin ar aghaidh linn go dtí baile Annapolis nó cathair Annapolis is dócha.... Is í Annapolis príomhchathair Maryland cé nach bhfuil sí ro mhór, tá cuma an deas uirthi, agus níos tabhachtaí duinne ní raibh sí chomh te le Baltimore de bharr an farraige. Bhí dream mór go leor ann idir turasóirí agus daoine áitiula ag baint taitneamh as an oiche ar na sráideanna ag ithe uachtair reoite.