Ansin cúpla lá i Washington.

Bíonn fonn ar Chlann tSuibhne i mbia maith i gcónaí agus bhí an t-ádh linn teacht ar McCormick and Smicks lárbhaile ar ascaill a K. Ní bhíonn an cúigear againn le cheile ró mhinic le déanaí agus is aoibhinn linn bia blasta agus chomhrá cliste. Ach is minic agus sinn le cheile a leanann comhrá na bhfear ar aghaidh mar phaidir chapaill faoi innill carranna nó gluaisrothair.
Bhíomar ar lóistín in óstlann ghalánta eile…The Hilton, i bPennsylvania Ave. (Buíochas arís le na pointí arda a tá bailithe ag Paraic de bharr a chuid turais gnó.) Tá sí suite cúpla chéad slat ón Tigh Bán ach ansin ní dheachamar ar chor ar bith.
Chuamar chuig The Museum of the American Indian. Bhí an ealaíon agus an t-eolas a bhí acu ar fheabhas agus ar ndóigh cad faoi na Incas? Bhí a gcuid ailtireacht i bhfad níos fearr ná ailtireacht na Spáinnise! Bhí sé thar a bheith suimiúil dar liom, cé gur theip ar gach duine eile sa chlann fanacht leis an bhfreastalaí go dtí deireadh a camchuairt.
Ba Hopi í siúd, agus go dtí seo ní raibh a fhios agam cé chomh tábhachtach agus atá an t-eolas fola seo dóibh. Faigheann treibheanna áirithe liúntais ar leith nach bhfaigheann gach uile treibh. Bíonn na liúntais seo bunaithe ar na seana conartha. Dúirt sise go raibh cead aici mar dhuine 100% Hopi dul chuig aon ospidéal sa tír agus aire a fháil gan cheist. Ní thugann an rialtas an cead seo duit muna bhfuil 25% dod chuid fola Hopi. Ach bíonn ar an treabh féin an phróifíl ciníche (racial profiling?) nó an tomhas fola seo a dhéanamh.Faoi láthair, a dúirt sí, bíonn daoine ag iarraidh a bheith páirteach leo sa treibh Hopi nach bhfuil 25% dá gcuid fola Hopi……Good God!
Bhí brón orm é seo a chloisint, go bhfuil orthu am a chaitheamh ar cúrsaí mar seo nuair atá fadhbanna níos mo acu ar na caomhnú Indiach dar liom, easpa oideachais, nó caighdeán maireachtála ró íseal, srl agus an gus bainte as codanna móra díobh fós……. Ní hé an scéal céanna roimh na Seminoles, ní fhaigheann siadsan aire saor in aisce sna hotharlanna, níor shínigh siadsan conradh riamh!

Bhíodh breis agus 500 teanga acu uair amháin, anois níl le cloisint ach fuílleach teangan. Ní raibh ceangail ar bith idir na teangacha seo nó idir na treibheanna fiú (Ba shin fíricí nua dom chomh maith) agus mar sin le galar, gunnaí, Bíoblaí agus drochchonartha ba léir nach raibh seans acu a gcultúir éagsúla a choimeád beo.