Time Capsule

Is minic a thagann cúrsaí le cheile in am áirithe as a dtagann athraithe stairiúla. Bhí gach rud ag éirí go breá leis na hÉireannaigh sna stáit aontaithe ag tús na seascaidí. Bhí cuid mhaith acu socraithe síos anseo tar éis tréimhsí deacair go leor in Éirinn sna caogaidí. Tháinig tonnta na n-imirceach bliain tar éis bliana, fuaireadar postanna anseo, ansin tuilleadh oideachais agus thosnaigh an ghrian ag taitneamh orthu. Bhí fáilte mhór os a gcomhair ó na Gael-Mheiriceánaigh, iadsan de shliocht na tonnta imirceach a lonnaigh sa tír seo le cianta anuas, iadsan a bhfuair bheith istigh agus seans nuair nach raibh a leithéid le fáil acu in Éirinn, bhíodh teagmháil láidir inmheánach eatarthu bunaithe ar féin-céannacht nó féin aitheantas. D’éirigh go maith le The Clancy Brothers and Tommy Makem sna seascaidí anseo i Nua Eabhrac agus ní fada go raibh clú agus cáil orthu ar fud na tíre agus thar n-ais in Éirinn chomh maith. Chuireadar beocht úr i gcultúr na nGael Meiriceánaigh lena n-amhránaíocht bheoga. Bhíodar proifisiúnta, bhíodar éirimiúil agus spraíúil. Bhí daoine bródúil astu, bhí John Kennedy sa Tigh Bán ag an am san agus nach iontach an t-am é d’einne a bheith ina Ghael Mheiriceánach? Bhí ceolchoirm ag an mbanna cheoil seo i Carnegie Hall ar Lá fhéile Pádraig 1963 agus rinneadh ceirnín den cheolchoirm sin le 11 amhrán, sin an méad a bhí ar LP ag an am.

Bhí baint ag m’athair le cúrsaí turasóireachta i meán iarthar na hÉireann a shaol iomlán agus bhíodh sé de shíor a rá aige chomh tábhachtach agus a bhí an teagmháil idir lucht na hÉireann agus lucht Gael Mheiriceá, go raibh ceangal go smior eatarthu ó thaobh staire agus go mbeadh go deo. Bhí ana mheas aige ar lucht Mheiriceá, chomh díograiseach agus chomh dearfach is a bhíodar maidir le Éirinn i gcónaí. Cheap sé go minic nár thuig lucht na hÉireann an gaol i gceart, go dtí go raibh orthu dul ar imirce. Tharla go raibh beirt dá dheartháir féin lonnaithe i Nua Eabhrac ag an am san agus b’fhéidir gur as a scéalta a tháinig a thuiscint. Bhíodh sé anseo sna stáit minic go leor sna seascaidí ar thurais ghnó agus bhíodh an seans aige a dheartháireacha a fheiscint aon uair a bhíodh sé anseo na laethanta sin. Ba mhinic a tháinig sé abhaile le ceirnín foilsithe ag The Clancy Brothers and Tommy Makem., gheobhadh sé bronntanais i bhfoirm na ceirníní seo uatha, bronntanais dúinn nó dár máthair is dócha a bhí i gceist. Bhíos ró óg ag an am aon mór suim a bheith agam sa cheol ach chuala mé na ceirníní go minic sa tigh. Tá níos mó tuiscint agam anois faoin gceol seo agus an tábhacht a bhain leis an mbanna cheoil.

Bhí sé go deas dom mar sin Liam Clancy a fheiscint oíche Dé Sathairn nuair a thug sé cuairt ar Glucksman Ireland House, NYU. Labhair sé faoi na laethanta craiceáilte sin i Nua Eabhrac sna seascaidí agus go mór mhór faoin uair i 1962 nuair a thángadar os comhair poiblí na tíre ar chlár teilifíse Ed Sullivan. Luaigh sé chomh maith an ceirnín a rinneadh i 1963 faoin gceolchoirm i Carnegie Hall. Tá ceann nua foilsithe ag Columbia anois faoin gceolchoirm seo agus in ionadh 11 amhrán déag tá an cheolchoirm go hiomlán le fail ann ar dhá CDs,The Clancy Brothers and Tommy Makem In Person at Carnegie Hall- The Complete 1963 Concert Tá comhrá na hoíche agus gach rud ina measc. Bhí sé greannmhar, cairdiúil agus anois is arís bhraitheas go raibh brón air, eisean an t-aon duine amháin fágtha ar an bhfód agus mar a dúirt “ Being the last man standing is no triumph” . Luaigh sé chomh maith go rabhadar ina aisteoirí cuid den am agus iad thuas ansin ar an ardán os comhair an tsaoil, agus gur mhinic a bhí orthu amhráin áirithe a bhí tábhachtach dóibh a chur ar leataobh fad is a bhí éileamh ar na cinn a bhí níos coitianta leis an lucht éisteachta. Tuigim é sin, gnó a bhí ann. Cuireadh ceist air faoi na hamhráin seo a bhí gar dá chroí agus bhí an t-adh dearg orainn mar thug sé amach a concertina agus thosnaigh sé a canadh ceann des na hamhráin is deise dar liom, Ar Éireann Ní Neosainn Cé hí, agus bhí sé go hálainn ar fad. Bhaineas an taitneamh as sin agus as a chuairt go léir.

Táim ag éisteacht leis fad is atáim ag scríobh an píosa seo, braithim an fuinneamh a bhí sa halla an oíche sin breis agus 45 bliain ó shin agus tá sé go hiontach ar fad. Is saghas grianghraf den thréimhse sin i saol na tíre seo, cloistear sin ón gcomhrá greannmhar idir na hamhráin. Is fiú éisteacht leis agus teagmháil a dhéanamh leis an tréimhse sin nuair a bhí an saol níos simplí agus dearcadh dearfach os comhair na tíre seo, rud nár lean ach go dtí an 22ú lá de mhí na Samhna 1963, sé mhí ghearr tar éis na ceolchoirme.

Lá na Gaeilge 2009

Mise, Ailbhe agus Eibhlín

Múinteoiri Seán Céitinn agus Eimear Ní Cheallaigh

Bhí Lá na Gaeilge iontach againn Dé Sathairn i gColáiste Í, New Rochelle. Thosnaigh daoine ag teacht luath sa mhaidin timpeall 8 15AM agus ní fada go raibh na príomh seomraí plódaithe le Gaeilgeoirí, 82 sa deireadh! Tháinig daoine ó Boston, Springfield agus Worcester MA, ó áiteanna éagsúla i Connecticut, ó Long Island, ó New Jersey agus ar ndóigh bhí dream maith ó NYC agus Stát NY i láthair chomh maith.
Tar éis cúpla focal chun tús a chur le imeachtaí an lae scaip an slua chuig na ranganna difriúla. Bhí múinteoirí den scoth páirteach, Fiachra Ó Dubhghaill (Corcaigh), Una McGillicuddy (Baile Átha Cliath), Eimear Ní Cheallaigh (Indreabhán), Caoimhe Ní Bhaoill (Muineachán)., Seán Céitinn (Béal Feirste) agus Ailbhe Ní Ghearbhuigh (Ciarraí), ionadaithe ó gach cúige sa tír i láthair agus teanga amháin le chloisteáil, an Ghaeilge!
Tar éis an chéad rang tháinig an slua thar n-ais le cheile arís sa seomra mór agus thug Séan Ceitinn léacht dúinn faoi saol na teanga i mBéal Feirste. Bhí sé an suimiúil ar fad. Mhínigh sé chomh casta is bhíonn saol na Gaeilge uaireanta nuair nach bhfuil sí saor ó chúrsaí pholaitíochta. Ní ach teanga í ach ag an am céanna bíonn ceangail faoi leith idir í agus féin aitheantas an té a labhraínn í. Níl dul as agus bíonn an rud céanna fíor sna millte teangacha. Bhí an-suim ag an dream i léacht Sheáin agus bhí na ceisteanna ag spalpadh anuas air tamaillín, an fear bocht, ach d’éirigh go maith leis gach ceann a fhreagairt gan stró ar bith. Is fear laid back amach is amach atá ann.
Ansin lean an lá le seoladh leabhair Ailbhe Ní Ghearbhuigh. Leabhar filíochta ab ainm Péacadh is ea é agus is seoid leabhair é in aon cnuasach, dar liom, faigh cóip! Is é seo a céad leabhar, foilsithe ag Coiscéim, agus táim cinnte go gcífimid níos mó ón bhfoinse éirimiúil seo; peann Ailbhe, amach anseo. Ba í Eibhlín Zurell a sheol an leabhar, bean le mór suim i bhfilíocht, go háirithe filíocht na Mumhan agus ní beag a meas ar Ailbhe agus a saothar éachtach.
Bhí ranganna tar eis lóin, gearr scannán ansin agus chun deireadh a chur ar imeachtaí an lae bhí crannchur agus seisiún gearr againn.
Bhí tréimhse bhreá ag cuid againn sa phub an oíche céanna.
Lá na Gaeilge eile ……cuirfidh mé pictiúr eile ar dheis anseo ar ball inniu nó amárach.

Droch-Scéal agus Dea-Scéal

An dea-scéal ar dtús. Tá Cara Wags beagnach thar n-ais ar a seanléim anois.

An droch-scéal: Bhuail stróc uirthi seachtain ó shin.

Tá a fhios agam go seanamhadra ceithre bliana déag d’aois í ach ní raibh sí tinn ariamh agus bhí ionadh an domhan orm seachtain ó shin nuair a bhraitheas go raibh rud éigin cearr léithe. Chuamar amach ag siúl agus tháinig cuma aisteach uirthi, ar dtús bhí siúl barrthuisleach agus beagáinín liobarnach aici. Bhí saghas mearbhaill uirthi chomh maith cheapas. Bhí a fhios agam taobh istigh an chéad céad throigh! Cheap mé go raibh cuma na mbó bochta sin le BSE blianta ó shin uirthi. Thugas go dtí an tréidlia ar an bpointe í agus tar éis féachaint ina súile bhí a fhios aige gur bhuail stróc uirthi. Bhí a súile ag bogadh i slí REM. Ansin rinne sé roinnt scrúdaithe eile uirthi a lean uair, bhí fonn air í a choimeád thar oíche ach bhí a fhios agam go gcuirfeadh sé sin ana strus uirthi, mar sin lig sé dom í a thabhairt abhaile. Dúirt sé liom go raibh seans ann go mbuailfeadh stróc eile uirthi gan mhoill agus a bheith réidh.

Bhí sí lag ar thaobh amháin mar dhuine tar éis stróc. Bhí sí in ann siúl go mall ach bhí laige ar a taobh clé. Bhí cromchinn uirthi chomh maith, ní raibh an neart aici a ceann a choimeád ard. Bhí orm í a iompar isteach sa charr agus amach uaidh agus araile.
D’éirigh go maith léi thar an deireadh seachtaine, bhí an tigh lán agus ar ndóigh bhíomar uile ag peataireacht uirthi, ag déanamh adhnua uirthi agus tá sí ag éirí i bhfad níos fearr anois. Tá sí fos lag, ní féidir lei siúl ró fhada ach níl cuma lag uirthi níos mó. Tá siúl John Wayne uirthi ar uairibh, a ceann beagáinín ar thaobh agus i ag dul díreach ar aghaidh. Is maith léi a leaba, ach tá aoibh mhaith uirthi, ach ní dóigh liom go mbeidh sí ar thoir na bhfianna nó na n-ioraí amach anseo, an spóirt ab ansa léi. Tá na laethanta sin thart.
Bíonn orm aspirin pháiste a thabhairt dí gach lá.
Tús meath na seanaoise.

Seachtain na Gaeilge in Éireann / Lá na Gaeilge i NY

Bhuel, ba mhaith liom cúpla focal a rá faoi Lá na Gaeilge 2009, lonnaithe i gcoláiste IONA, New Rochelle NY a bheidh ar siúl ar an Satharn díreach tar éis lá fhéile Pádraig, sé sin an chéad lá fichead de mhí na Marta. Seo ceiliúradh na teanga bliantúla i Nua Eabhrac agus do chuireamar tús leis an gceiliúradh seo sa bhliain dhá mhíle.
Cad a tharlaíonn ar an lá seo?
Tiocfaidh gach duine le chéile timpeall a naoi a chlog ar maidin. Beidh caife agus seans buaileadh le seana chairde agus cairde nua, ansin tar éis cruinniú gearr rachaidh gach duine chuig a chéad rang Gaeilge. Bíonn ranganna ar leibhéal difriúil ar fáil gach bliain agus chomh maith le sin dream le Gaeilge líofa (Bíonn díospóireachtaí neamhfhoirmiúil acu siúd fad is a bhíonn gach duine eile sna ranganna ag foghlaim.) Tar éis an chéad ranga beidh léacht againn agus i mbliana cloisfear Seán Céitinn ag caint faoin teanga i mBéal Feirste. Is múinteoir é Seán a fuair a chuid Gaeilge i mBéal Feirste agus tá sé ag caitheamh bliain anseo ag múineadh Gaeilge i roinn na Gaeilge i NYU. Ansin beidh rang Gaeilge eile ar siúl againn, lón ar ndoigh, agus tar éis lóin beidh seoladh leabhar filíochta le Ailbhe Ní Ghearbhuigh ar siúl. Is file í Ailbhe ó Trá Lí agus bhí sí ina cónaí anseo i Nua Eabhrac anuraidh agus í ag múineadh Gaeilge i CUNY. Beidh áthas mór ar gach duine Ailbhe a fheiscint thar n-ais i Nua Eabhrac arís. Beidh leabhar Ailbhe, Péacadh, (foilsithe ag Coiscéim) á seoladh ag Eibhlin Zurell, bean le suim nach beag i bhfilíocht na hÉireann. Beidh an tríú rang ar siúil ansin. Leanfaidh scannán an tríú rang agus ag deireadh an lae bígí réidh le tosnú an tseisiúin, agus gach duine agaibh páirteach!
Tagann timpeall 70 duine gach bliain agus táimid uile ag súil go mór leis an lá. Bíonn crannchur agus siopa leabhar againn chomh maith agus leanfaidh na himeachtaí uile go dtí timpeall a cúig a chlog sa tráthnóna.
Beidh múinteoirí den chéad scoth páirteach, Caoimhe Ní Bhaoill (Muineachán), Eimear Ní Ceallaigh (Indreabhán), Fiachra Ó Dubhghaill (Corcaigh), agus Una McGillicuddy (Baile Átha Cliath) agus beidh triúr eile i gceannas an dream líofa chun iad siúd a choimeád faoi smacht!
Bígí linn, beidh fáilte is fiche roimh chách!
Tuilleadh eolais uaim, tá nasc chugam trí ephoist ar dheis anseo, nó féach ar thehedgeschool.blogspot.com