Léas Lag

Níl na nótaí is déanaí anseo ar an mblog ar chor ar bith. Bhuel is cuma, ní dóigh liom go raibh rud ar bith suimiúil le rá agam…cúpla focal faoi cúrsaí eacnamaíochta…nó easpa cúrsaí eacnamaíochta mar a tharla.

Inniu agus sinn ag teacht chuig deireadh na míosa tá an aimsir go holc anseo i Nua Eabhrac, tá sí fuar agus fliuch agus go dona. Tá na duilleoga ag titim aníos go tapaigh anois agus na crainn ag iarraidh iad uile a chrith uatha agus teacht ar cead dul a codladh ar feadh tamaillín. Tá tuirse orthu tar éis bliana eile ag tabhairt scáth dúinn agus ag glanadh an t-aer dúinn agus ag tabhairt bheith istigh do gach saghas ainimhí.Tá sos tuillte acu.

D’oscail mé mo dhoras tosaigh cúpla nóiméad ó shin Cara a ligint amach, tá sé ró fhliuch domsa dul léi, stop mé sa phóirse, an madra i m’aice. Chonaic mé díreach go raibh ceithre fia os mo chomhair, eilit amháin, oisín mór ó anuraidh agus péire oisín eile, óg go leor. Bhíodar ag ithe sa bhfearthainn faoi foscadh na ndaracha. Chas na hocht súil inár dtreo, a súile móra ag féachaint orainn, ag feitheamh orainne. Ní fhaca Cara iad, ní rabhadar ach fiche cúig throigh uainn, déarfainn, ach ag an am céanna ní bhíonn amharc ró mhaith aicise le déanaí le fionna na súile. Níor bhog aoinne againn, bhí a fhios aige cara go raibh rud éigin beo ansin ach ní fhaca sí iad, bhí a srón ag preabadh!! Chas sise a cheann ón taobh clé go taobh dheis go mall.
Chroch aga san aer!
Níor bhog aoinne eile againn, ní raibh le cloisint ach deora boga na fearthainne ar na duilleoga fliucha fágtha. .. Ansin go hobann, bhog duine des na hoisíní óga. Rinne sé pocléim bheag, chonaiceamar uile a bhratach geal d’eireabaill. Stop sé, d’fhéach sé ar a mham le náire, chaith sise sracfhéachaint air gan bogadh, ansin chas sí a súile thar n-ais chugam agus iad a rá…féach ar an nglagaire sin, ní thuigeann sé faic…
Chonaic Cara iad uile anois, léim sí sios céim nó dhó ina dtreo ón bpóirse go tapaigh, dearúd déanta aici gur seanmhadra atá innti. Stop sí ansin agus d’fhéach sí ar an gclann. D’ardaigh an eilit a súile suas chun na bhfhlaitheas. Chas sí agus do threoraigh sí a chlann as radharc taobh thiar stoic mhóra na gcrann gan mhoill, a mbratacha geala ag croith slán linne. D’fhan cara ag féachaint ina ndiaidh, léas na tóraíochta imithe uaithi cheana, lig sí osna faoiseamh aisti féin agus do shiúil sí go mall amach cúpla slat chun pingin a chaitheamh, ansin isteach léi arís chuig a leaba bog tirim.

Cearta Teangan: De Réir a Cheile a Thógtar na Caisleáin

Bhí Micheal Flanagan, dlíodóir ó Bhéal Feirste, ag caint oíche aréir i Glucksman Áras na hÉireann faoin gcúis chúirte a theip le déanaí i dtuaisceart na hÉireann. Seo na sonraí:
Bhí fear ag iarraidh teacht ar cheadúnas na dí i gcomhair ócáide san ionad Cultúrtha, agus ó ba rud é go raibh Gaeilge aige bhí suim aige an t-iarratas a chur isteach trí mheán na Gaeilge.
Ní bhfuair sé cead é sin a dhéanamh.
Bhí an freagra diúltach seo bunaithe ar acht dlí ó 1737…… ón am sin bíonn ar gach ní sa chuairt na tíre a bheith trí mheán an Bhéarla. Nuair a theip air an t-iarratas a chur isteach as Gaeilge d’oscail seans dó agóid i gcoinne an tsean dlí seo agus as sin athrú a dhéanamh ar stádas na Gaeilge i dtuaisceart na hÉireann….b’fhéidir, nó ar a laghad ceist na teangan a aithint ansin…… Cúis samplach is dócha a dtabharfaí ar…

Cad é an scéal sa Bhreatain Bheag agus in Albain? Bhíodar faoin rialtas céanna i 1737 mar a bhí Éireann fhéin….! Níl trioblóid ag cainteoirí dúchasacha a dteanga a úsáid más maith leo i gcúrsaí oifigiúla na dtíortha san, is cosúil go raibh leasú ar an Acht céanna. (Welsh Language Act 1993: Gaelic Language (Scotland) Act 2005)

Sin an scéal go simplí, fad is a dtuigimse é. Tuilleadh eolais anseo faoin Acht 1737 féin agus faoin breithiúnas anseo.

An mbíonn aon rud simplí sna cuairteanna? Ní bhíonn riamh, in aon tír! Bíonn córais iontu agus bíonn ar chách leanúint leo. B’fhéidir nach féidir leis an gcuairt i dtuaisceart na hÉireann athrú nó leasú a dhéanamh ar an 1737 Acht mar níor chuireadar i ndlí é, dá bharr sin níl siad freagracht as…….Cúis bholscaireachta is dócha a dtabharfaí ar…

Ach féach ar stair na teanga. Tosnaíodh ag labhairt an teanga Béarla in Éirinn de dheasca cúrsaí riarachán na tíre, tháinig brú ar an teanga ón rialtas ar dtús. Bhí tuismitheoirí páirteach gan dabht, mar ní raibh sé soiléir dóibh go mbeadh todhchaí mhaith os a gcomhair nó os comhair a bpáistí gan Bhéarla, b’shin í an fhírinne. Ar dtús sa Saorstát bhí postanna do Gaeilgeoirí le fáil sa státseirbhís, múinteoirí in áireamh ach b’shin é ……go dtí deireadh an chéide seo caite nuair a d’éirigh le Raidió na Gaeltachta agus Tg4…ansin bhí postanna sa mheán cumarsáide, sa deisceart agus i dtuaisceart na tíre. De réir a cheile……

Bronnadh stádas oifigiúil ar an teanga Ghaeilge mar teanga na hEorapa i 2007. Ba mhór an t-aitheantas seo ina saol fada angarach agus bhí sé tuillte go mór aici. Faoi láthair aithnítear an teanga mar teanga oifigiúil na hEorpa gach áit sa Eoraip ach amháin i dTuaisceart na hÉireann….an é sin ceart?

Ócáid Suimiúil Oíche Amárach i NYC

Tá a fhios ag gach duine le suim sa teanga nach teanga oifigiúil í i dtuaisceart na hÉireann. Ní raibh an teanga fiú ina ábhar teagaisc sna scoileanna poiblí ansin go dtí le déanaí ach anois is féidir í a fhoghlaim i scoileanna agus ollscoileanna áirithe. Bíonn ceist na teanga gar do chúrsaí polaitíochta in Éirinn i gcónaí, is trua san ach sin mar atá. Sílim gur gcuireadh tús leis an gceangal seo i 1366 sa chéad Statute of Kilkenny!
Níl sonraí an Conradh Aoine an Chéasta maidir leis an teanga ar eolas agam go fóill agus tá súil agam go mbeidh an easpa eolais seo réitithe tar éis na hócáide seo.
Beidh an ócáid ag tosnú ar a seacht a chlog.
Glucksman Ireland House, NYU.
# .5 Ascaill a Cúig, in aice le cearnóg Washington.
Tá sé saor in aisce agus fáilte mhór roimh gach duine le suim sa teanga.

Is Binn Blas na Saoirse

Scríobh mé an píosa thíos níos luaithe sa seachtain nuair a bhí mé gafa sa chuairt mar choisteoir. Cé go raibh an áthas orm leis an WiFi i gcillín na gcoisteoirí, ní raibh cead íoslódáil againn ann. Socraíodh an cás sa deireadh agus scaoileadh amach sinn. Bhí an tréimhse thar a bheith suimiúil sa deireadh áfach.

Bhuel táim fós beo!
Bíonn mo shaol ana ghnóthach na laethanta seo gan mórán ama saor agam, brón orm a rá. Tosaíonn na ranganna Gaeilge gach bliain i mí Deireadh Fómhair, ansin bíonn laethanta na Gaeilge ar siúl in áiteanna difriúla a ghlacann Satharn anois is arís. Mar sin, le mo ghnáth phoist, ranganna Gaeilge i rith an lae agus oíche amháin, Sathairn na Gaeilge, club leabhair… agus araile, gan trácht ar mo ghrá geal peata, mo mhadra Cara, mic ag teacht agus ag imeacht, bíonn mo dialann lán! Agus is fearr lán nó folamh a deirimse …..ach le déanaí fuaireas dualgas eile agus gan capall a dhéanamh den scéal táim ag ceapadh go bhfuil cúraimí an tsaoil ag iarraidh níos mó ná fiche ceathar uair sa lá a ghlacadh uaim!
Roghnaíodh mar choisteoir mé i gcás cuairte Dé Luain agus anois seo liom gafa sa chuairt i White Plains NY gan cead éalú go dtí go bhfuil an cás críochnaithe. Ní féidir liom scríobh faoin gcás áirithe anseo ach is féidir cúpla focal a scríobh faoin gcóras! Ar dtús tá áthas an domhan orm go bhfuil Wifi anseo, is féidir leis na coisteoirí le ríomhairí glúine acu teagmháil a choimeád lenár ngnáth saolta fad is atáimid i dtolglann na gcoisteoirí….Inné chaitheamar an lá iomlán anseo. An lá iomlán. An lá iomlán. Bheinn imithe bán gan Wifi agus cúpla leabhar, tá teilifís anseo ar ndóigh ach ní féidir liomsa féachaint ar an mbosca sin thar deich nóiméad de ghnáth mura scannán atá i gceist. Bhíos ag labhairt faoin lá amaideach seo le cara liom aréir agus ‘sé a dúirt seisean ná dá mbeadh ar na dlíodóirí agus na breithiúna íoc as na coisteoirí ar an leibhéal a d’íoctaí astú féinig b’fhéidir nach mbeadh an méid sin ama curtha amú acu ag caint.
Níos mó ar ball.