Christy Ring, laoch níos mó ná Babe Ruth

“Do thriail sé an ní dodhéanta
formhór gach Domhnach ar an bpáirc,
is uaireanta rith leis.”

Tháinig mé ar dán inné agus d’oscail sé smaointí ionam mar a dhéanann dánta go minic. Tá an ceann seo scríofa ag Séan Ó Tuama faoi Christy Ring, an iománaí is fearr ar fhoireann Chorcai ríamh agus b’fheidir an iománai is deaslámhach agus oilte ar ghnóthaí iománaíochta ríamh in Eirinn. Cinnte go mbeadh cuid mhór daoine ar aon intinn le sin.

”Aon neomat buile amhain
in earr a ré is é Cúchulainn
bhí ‘na ionad ar an bpáirc –
d’at a chabhail
i radharc na sluaite,
do bholgaigh súil
‘s do rinc ar mire.”

Ní fhaca mé Christy Ring agus é i mbláth a mhaitheasa ar na páirce, ní raibh anam ionamsa na blianta sin ach le aon laoch scéalaíochta chuala mé trácht nach beag faoi agus mise óg. Ba chosúil gur fear é a throid go cliste agus go cróga chomh maith céanna nuair a bhí sé ar aiste mhaith, an chuid is mó den am. Chaith Christy ceithre blian is fiche, ó 1939 go 1963 ar bhfoireann Corcaí agus d’éirigh leis gur thug an domhan mór níos mó ná gean dó, ach saghas urraime.

Ní raibh baint díreach agam le iománíocht, ach is minic a chuala cur síos do Christy ag m’athair agus m’athair cheile, ar dheis Dé go raibh siad. B’as Iarthar Luimnigh é m’athair, agus ba é Contae Luimnigh an namhaid is mó a bhí i gcoinne Contae Corcaí na blianta san i gcursái iománaíochta, agus b'as Contae Mhaigh Eo m’athair chéile agus fós féin do bhí ómos nach beag acu siúd ar an Corcaíoch. Dheineadh comparáid idir na fir cluichíochta nua aimseartha agus an seanlaoch agus ní gá a mhíniú cé acu a bhíodh an bua i gcónaí.

”Bhí cnagadh is cleatar,
liútar-éatar
fir á dtreascairt,
fuil ag sileadh -
’s nuair rop trí cúil isteach
bhí seandéithe Éireann uile
ag stiúrú a chamáin.”

Na laethanta sin ba é an clú agus cáil an duais amhain, (más féidir duais a thabhairt orthu,) a bhfuair na laochra iománíochta agus na peileadóirí uilig sa GAA. Tá sé ráite nar bhfuaireadar fiú ceapaire saor in aisce tar éis na cluichi móra, agus ní rabhardar ag lorg níos mó……………Bhí an rannpháirtíocht de dhualgas orthu gan cheist.

Nuair a d’éag Christy Ring gan choinne i 1979 is cuimhin liom gur bhraitheas an bhris mhór ní amhaín i saolta a lucht leanúna iománaíochta ach sa domhan mhór Éireannach.

“Ní féidir liomsa fós
Christy Ring a adhlacadh…
Samhlaím é uaireanta
is é ar buanchoimeád,
sinte ar leac na honóra
I mBrú na Bóinne
is Aonghas Mac an Daghda é choimhdeacht
go dtí an leath-uair bheag gach geimhreadh
go soilsíonn ga gréine go hómósach
ar a chúntanós."