Tá An Nollaig Beagnach Buailte Linn...

Mar a deir mo chomharsana ón bhFionlainn...tá sé in am "An Nollaig a chur suas"!
Bhuel - seo an deireadh seachtaine, gheobhaidh mé crann Nollag amárach, cuirfidh mé na cártaí sa phost agus tosnóidh mé ag cócaireacht.........

Ar Thoir an tSolais

Is beag duine nach ndéanann iarracht léas na soilse a ghabháil uair éigin ina shaol, ó pháistí ar thoir lampróg, go mic léinn ag iarraidh laethanta a shíniú le solas saorga na hola mheán oíche. Bíonn síor solas na gréine, na réaltaí, na gealaí i lár ár saolta i gcónaí - fiú muna smaoinítear orthu mórán. Bhuaileas le Don O Neill, dearthóir, le déanaí agus thug sé cur síos faoi sholas mar ábhar machnaimh agus ábhar spreagtha dá shaothar féin. Chuir sé Mairtin Ó Direáin i gcuimhne dom.
Mairtin Ó Direáin!  - File mór le rá an 20 aois déag in Éirinn? File a bhí tógtha leis an gcoimhlint idir an saol tuaithe agus an saol cathrach,  agus Don Ó Neill?.... dearthóir couture an 21 aois atá lonnaithe i gcathair Nua Eabhrac??? Ar son Dé - cén cineál léim na samhlaíochta a cheanglaíonn an bheirt acu siúd le cheile?
Cinnte - sin a tharla agus mé ag féachaint ar toradh Uí Neill ag ócáid mhór ag tús na seachtaine seo i Nua Eabhrac agus mé ag éisteacht leis. Labhair Ó Neill faoi laethanta a óige i mBaile Uí Thaidhg, Contae Chiarraí. Luaigh sé go háirithe glioscarnach sholas na gréine ar dromchla na farraige nuair a bhíodh sé ina leaidín óg os comhair a tí. Níor dhein sé dearmad riamh ar draíocht na háite, agus déanann sé iarracht loinnir na gréine nó loinnir an ré - mar aon le loinnir a oidhreacht féin - a snoí isteach ina chuid saothair.......Fad is a bhí sé ag caint léim focail an Direánach chugam ón dán Seoda ina labhraíonn sé faoi spioradáltacht na háilleachta, go háirithe nuair nach maireann sí ach ar feadh soicind nó dhó, "Saol an mhaide gréine um Nóin".
Cad í áilleacht ar aon nós? An maireann sí inár súile, inár n-intinní nó in ár n-anamacha?
Ach an rud is tábhachtaí dar liom ná í a aithint umainn.

An Troika

An Troika agus Sabina

Comhghairdeas chuig Michael D. Higgins.
Anois tá Gaeilge líofa ag an Uachtarán, Michael D. Higgins, ag an Taoiseach Enda Kenny, agus ag an Tánaiste, Éamon Gilmore -  aon seans go gcloisfear níos mó Gaeilge amach anseo in áiteanna arda?

Cheap mé go raibh an clár oirnithe ar RTE go maith, cé nár chuala mé cláirseach nó fidil? nó amhrán i nGaeilge.... agus cuireann fir airm chomh maisithe le boinn míleata laethanta Brezhnev i gcuimhne dom...agus b'fhéidir go bhfuil sé in am anois carr níos lú ná Mercedas-Benz - (a mbíonn stiúgtha le tart peitril go minic )- a bheith in úsáid acu?
Bhí go leor paidreacha agus beannachtaí le chloisteáil chomh maith  - agus dea-aoibh ar chách, beagnach cách.

Asarlaí x 2 = Draíocht

Cloistear tuairimí difriúla maidir le hamhránaíocht ar an sean-nós, ní bhaineann cách sult as, sin mar atá. Ceaptar go minic go bhfuil an meán seo ró seanfhaiseanta amach is amach, agus nach n-oireann a stíl don lá atá inniu ann - má thuigimid an lá atá inniu ann ar chor ar bith. Chomh maith le sin táimid oilte i gceol an Iarthair ó na lár aoiseanna agus i gcás amhránaíocht ar an sean-nós cloistear nósanna aisteacha inti ar uairibh a bhfuil baint acu le réim eile, réim i bhfad níos sine fós ná na lár aoiseanna. Is iad seana rithimí an Oirthir atá le cloisint inti agus ní ró mhinic a bhíonn daoine compordach leo. Is fíor a rá go bhfuaim eachtrannach go leor í do chuid mhaith daoine gan acu baint ar bith le sean chultúir na tuaithe in Éirinn, agus ní ceart é a bheith ró criticiúil ach an oiread. Cá áit a fhaigheann páistí óga, go háirithe iad ag fás aníos sna cathracha, aon seans teacht ar amhránaíocht ar an sean nós muna bhfuil suim ag a dtuismitheoirí inti?... Ach má thagtar chuici i gclos-timpeallacht dearfach bheadh seans meon éigin a chothú iontu.

Taobh istigh an teideal amhránaíocht ar an sean-nós bíonn stíleanna difriúla le chloisint. Chuala mé ó amhránaí iontach as Tír Chonaill lá, Máire Ní Cholm, nach bhfuil san amhránaí ar an sean nós féin ach saghas soitheach chun na hamhráin a thabhairt uatha atá imithe uainn, ó na laethanta atá i bhfad thart, go glúine eile agus go bhfuil sé tábhachtach nach nochtfadh na hamhránaithe a mothúcháin phearsanta riamh. Tuigim é sin ar shlí, agus míníonn sé cén fáth nach bhfeictear lámha an amhránaí ar an sean-nós ag bogadh timpill, nó mothúcháin ar a aghaidheanna mar a fheictear i gcás an amhránaí comhaimseartha, nó amhránaí cheoldrámaíochta. Ní aisteoirí iad.

Ach ní dóigh liom go gciallaíonn sé sin nach bhfuil mothúcháin an amhránaí féin tábhachtach ar chor ar bith.  Sílim go bhfuil an mhalairt fíor, tagann mothúcháin chuig an lucht éisteachta trí fhocail an amhráin agus an tslí in a gcoimeádann an t-amhránaí smacht ar a ghuth agus smacht ar an amhrán ag an am céanna. Abair mar shampla saothar Iarla Ó Lionaird, déarfainn go bhfuil teagmháil dhomhain aige le  hábhair na n-amhrán go léir a chanann sé, agus is minic nuair a bhím ag éisteacht leis ní hamháin go gcloisim na focail ach braithim na focail, nó braithim na mothúcháin atá taobh thiar na focail. Ní fheadar an iad mothúcháin Uí Lionaird féin iad nó mothúcháin an chumadóra ag teacht tríd?

  D'fhreastailíos ar cheolchoirm Úi Lionaird oíche Shathairn seo chaite anseo i NYC san Irish Arts Center. Bhí sé go hiontach ar fad agus sílim go bhfuil eisean duine de na hamhránaithe is fearr a oibríonn san aicme seo. Bhí an sár phíobaire Ivan Goff in éineacht leis agus ba léir gurb asarlaithe an bheirt acu. Comhoibriú a bhí ar bun acu, Masters in Collaboration an t-ainm atá ar an sraith seo a bhunaigh Mick Moloney ceithre bliana nó mar sin ó shin.  Bhí an amharclann lán go doras agus cuma ar chách gur bhaineadar sult as an gceolchoirm. Ní fheadar an raibh Gaeilge ag mórán acu áfach, níor chuala mé í agus ní mé an ndearna sé aon difríocht, cad a gceapfá? Bhaineas féin sult as gach amhrán, ach níos mó suilt as iad atá ar eolas agam sílim agus mé ag canadh go ciúin leis (- ag cur isteach ar mo chomharsa is dócha.) Ach an fhadhb mhór í nuair nach dtuigeann na héisteoirí an teanga ar chor ar bith, an féidir leo sult a bhaint as na hamhráin? Tá súil agam - ach ni fheadar.

Droch Leigheas.

Bhí bean, timpeall fiche bliana d'aois, taobh thiar dom ar an traein inné. Ní raibh sí suite ach nóiméad ansin nuair a chuala mé a glór géar mar scian trí mo néal codlata. Bhí sí ar an bhfón, agus laistigh leath uair a chloig ghlaoch sí ar timpeall dosaen dá cairde ag insint an scéil seo dóibh - ar dtús go raibh sí ar an traein agus tórramh seanchara ó mheán scoil a ceann scríbe. Mhúscail mo chluasa píosa, tórramh duine chomh óg san? Faraoir, ba chosúil nach raibh an fear óg seo ró shláintiúil riamh ina shaol gearr, croí lag ón dtús báire agus bhí air dul faoi scian cúpla uair fad is a bhí sé ar scoil. Thosnaigh a chroí ag teipeadh sé mhí ó shin agus bhí an fear bocht i dtámhnéal le sé mhí anuas ó bhuail stróc air. Ní raibh mórán bróin i guth mo dhuine agus dúirt sí go raibh bás an fhir óg seo saghas faoisimh dó agus dá chlann.
Bhíos féin ag éirí ana-bhrónach ag smaoineamh air agus ar a mhuintir agus ar an saol gan seans a bhí aige - Chríochnaigh sí an scéal leis an abairt céanna gach uair: "Chuir Ammonia ar shí na fírinne é sa deireadh"

Mo léan, caoineadh agus gáire ag an am céanna.

Clúdach Síoda na Daonnachta

Chonaic mé The Silver Tassie (ó pheann Seán Ó Casey) leis an gcomhlacht Druid anseo i NYC le déanaí. Is dráma moráltachta as an ngnáth é, cinnte is dráma fríth-chogadh é agus mar sin is tréimhse oiriúnach é a fheiceáil sa tír seo  - nó aon áit ar bith déarfainn. Athraíonn stíl an dráma ó ghníomh a haon go gníomh a dó, ach shíl mé gur saghas scátháin é an t-athrú céanna. Ní féidir comparáid a dhéanamh idir ár saolta agus saolta iad siúd,  atá "sna díoga" nó i lár cogaidh...... mar sin do dhein an t-udar an athrú ar fad.
Rud eile tá cuma ceol dhráma éadrom ar ghníomh a dó rud atá aisteach agus sinn go leir sa díog leis na saighdiúirí, na créatúir bhochta, leanann an siamsa faoi scáth mór millteanach an Tanc, agus ní fada go ndúisíonn an lucht féachana le preab as a ról compordach sa cheol-dhráma.... Ní thuigeann an sách an seang agus ní thuigimid cogadh ónár gcathaoireacha uillinn tráthnóna. 
Léirítear an dráma an tslí ina leanann an saol ar aghaidh gan mórán stró - fad is a athraíonn cogadh saolta an mhionlaigh - na daoine loite féin agus muintireacha na mairbhe. Déantar dearmad gan moill orthu - cé gur íoc siad i slite do-inste. Agus tar éis tamaill ghearr is cuma formhór na ndaoine orthu - an cuid is mó den domhan mór, seans nach d' aon turas an meon míchneasta seo, seans go bhfuil sé inmheánach. Bíonn bearna tuisceana ann.

Bhí blasanna láidre ar aisteoirí an dráma, bhí sé greannmhar go leor in amanna agus sin cleas eile an scríbhneora, go rabhamar ag gáire le geáitsí carachtair áirithe agus scamall dorcha ag at, ní i ngan fhios dúinn....
Bhí dream sna suíocháin taobh thiar dom agus níor thuigeadar focal! -  mar a dúirt bean amháin acu liom: "I don't get it, I'm only getting about one word in 50!"   D'imigh siad ag an am sosa. Níor thuigeadar é....

Tá an leabhar The Cellist of Sarajevo le Steven Galloway idir lámha agam faoi láthair. Bunaithe ar fíor scéal, tá an tudar ag iarraidh an cheist  cad é daonnacht in am cogaidh? a fhreagairt, an bhfuil nádúr daonna ann ar chor ar bith nó an é clúdach chomh tanaí le síoda atá ann? Bíonn sé éasca a bheith dea chríoch nuair nach bhfuil duine éigin ag iarraidh tú a mharú.....

Cara Cliste

Tá an aimsir ana the ar fad le seachtain anuas anseo i Nua Eabhrac, is maith liom í ach bíonn sí ró-the domsa i lár an lae, fanaim laistigh idir meán lae agus a ceathair a chlog de ghnáth. Ach inniu braithim athrú ag teacht, tá sé fós an te ach tá an t-aer ag éirí trom, braithim mar ualach orm é, ag brú ar mo ghuaillí. Níl an spéir glan geal níos mó, tá an solas bog. Ciúnas gach áit, níl na héanlaith ag canadh tráthnóna inniu, tá a fhios acu go bhfuil stoirm ag teacht ar ball anocht. Níl Cara sásta, braitheann sise an t-athrú chomh maith cé nach bhfeiceann sise mórán níos mó, ní chloiseann si tada mar tá ciúnas na seanaoise uirthi, ach is fuath léi toirneach agus tintreach, cuireann siad scanradh uirthi agus bíonn a fhios aici i gcónaí ó thús an lae, gan bogadh as a leaba, nuair a bhíonn siad ag teacht.

More Signal Less Noise

D'fhreastail mé ar cheolchoirm Peter Gabriel an tseachtain seo chaite. Is aoibhinn liom a cheol, ón tús nuair a bhí sé i nGenisis agus ó shin i leith. Gníomhaire ealaíne is ea é i ndáiríre, má fhéachtar siar ar a chuid oibre ó na laethanta fiáine na seachtóidí go dtí an lá atá inniu ann, feictear ealaíontóir, aisteoir, ceoltóir, amhránaí, fear grinn, scríbhneoir agus gníomhaí ar son cearta an duine- gníomhaí polaitíochta, measctha le chéile ann.

An duine achrannach míshuaimhneach é de dheasca coimhlintí á tharraingt i dtreonna ildifriúil?  nó an duine fíor iltréitheach é le fonn a bheith faoi sholas os comhair an phobail go rialta? Ní fheadar, agus is cuma dar liom! ní gá ach féachaint ar toradh a chuid oibre le blianta fada anuas agus tuigtear go bhfuil meas an phobail tuillte go mór aige.  Is liosta ana fhada é taobh amuigh dá chuid cheoil fiú! Bíonn baint nach beag aige le Amnesty International agus cabhraíonn sé ceoltóirí nach leo mórán seans a bheith ar ardán na cruinne le doirse a oscailte rompu agus roimh a gceol neamhghnách trí ...Real World Music,  Is maith an nós é nuair nach bhféachann duine mór le rá síos ar dhaoine eile ach amháin chun lámh a shíniú síos chucu chun iad a tharraingt aníos. Is cosúil go bhfuil ana chuid ceol foilsithe ag Real World Music nach mbeadh ar stáitse an domhain gan cabhair. D'fhoilsigh siad an CD is ansa liom, "sé sin Seacht gCoiscéim na Trócaire le Iarla Ó Lionáird, 1997.

Chonaic mé oíche Aoine seo caite é in aimfitéatar faoin spéir i Connecticut, thosnaigh an ceolchoirm díreach in am,  nóiméad nó dhó tar éis a hocht a chlog - ní rabhamar ag fanacht air... Cuireadar tús leis an imeacht le Heroes ó pheann David Bowie agus leanadar ar aghaidh ansin le ceol ó na tréimhsí i saol Peter Gabriel, mar aon le hamhráin ó bhanna ceoil eile mar shampla Arcade Fire agus Talking Heads anseo is ansiúd. Bhí amhráin ciúin smaointeach le cloisteáil agus ansin gan choinne bheadh ceann fiáin agus ag lucht éisteachta go léir ar ár gcosa ag canadh agus ár mbosa ag bualadh le chéile le fuinneamh ar leith.

Bhí an fhuaim agus ceol féin go hiontach ar fad, tuige nach mbeadh agus ceolann caoga ceoltóra taobh thiar de..The Red Blood Orchestra, meascán atá ann do cheoltóirí atá ar an turas leis ón Bhreatain Mhór agus ceoltóirí áitiúil. Ba mhinic a labhair Gabriel linn faoina shaol, cúrsaí pholaitíochta agus fiú fóin phócaí agus athruithe an tsaoil comhaimseartha a mbaineann leo, níos mó cumarsáide timpeall na cruinne, "More signal less noise" mar a duirt sé..... .

Déarfainn go raibh gach píosa den seó seo cruthaithe ag Gabriel nó ag a bhainisteoir roimh ré - gach uile rud cleachtaithe aige - ach níor chuir an smaoineamh sin isteach ná amach orm, dearadh proifisiúnta a bhí ann a d'oibrigh ar an oíche, agus, is dócha a oibríonn gach oíche den turas seo ar a dtugtar The New Blood Tour.  Má bhíonn an seans agat dul - glac é!
Tá orm mo bhuíochas a ghabhail chuig Collette Quinlin, stiúrthóir Boston Irish Tourism Association de bharr crannchur a bhí ar siúil ar an suíomh, tháinig mé air de thimpisteagus nuair a tháinig mé ar an gcrannchur dúirt mé liom féin á léamh.....cén dochar?...chuireas m'ainm isteach agus d'éirigh liom! Fuair mé dhá thicéad chuig an seó iontach seo ó Cholette!

...Ag Seoladh Siar

Chaith mé seal in iarthar na tíre le déanaí, i gceantar Portland, Oregon. Bhí sé ana dheas ar fad. Chaith mé lá amháin níos faide siar in aice an chósta le mo chairde, turas dhá uair nó mar sin ón gcathair. Bhí sé ag cur fearthainne an lá seo, ach bhí sé bog leis agus chuamar ag siúl faoin bhfearthainn. Stop an bháisteach tar éis tamaill agus tháinig ceobhrán orainn, níor chuir sé isteach orainn áfach nó ar éanlaith na spéire ach oiread, bhíodar ag canadh agus ag glaoch. Bhí fáinleoga go flúirseach ansin, iad ag teacht anuas agus ag dul suas, ag luascadh os ár gcomhair.

Manhattan

Bíonn sí crua agus cneasta, a cruth caol in aghaidh a h-aois, a dóigheanna tarraingteach go síoraí, mealltach agus mín fiú.
Meallann sí chuig a fuinneamh iad gan geallta, le solas na rógaireachta ina súile meidhreacha aici.
Tagann siad, glún tar éis glúna, ag súil lena dea-mhéin, cinnte go mbronnadh sí orthu é, go bhfuil sé tuillte acu.
Ach bíonn súil in ard aici - ise a cruthaíonn na rialacha, agus athraíonn sí iad de réir mar a bhuaileann an spadhar í!
Ní i gcónaí a bhíonn sí ceart nó cóir ach bíonn sí riamh saor ó phionós.
Cúitíonn sí a ndúthracht in amanna agus beirtear greim ar a grabhróga le mór buíochas, mar mhamailínigh ocracha.
Foghlaimítear uaithi, gurb fhearrde nósanna beagintinneacha biogóideacha a fhágáil ar a leac dorais,
go bhfuil fáilte mór aici roimh féith grinn agus gach cineál gháire 's magadh agus go mbíonn blas ar an mbeagán i gcónaí. Tagann tuiscint.
Agus má imítear uaithi, agus iad tuirse, míshásta fiú, nó níos cumasaí agus níos saibhre, bíonn a fhios acu nach cuma léi.
Croitheann sí slán le póg san aer agus caoch a súil - déanann sí dearmad orthu díreach, ach tá a fhios aici nach ndéantar dearmad riamh uirthise mar téann sí go smior iontu.

An tAoibhneas (?)

Anois, le seans teacht ar An tAoibhneas nó Aoibhneas na bhFlaitheas (nó pé teideal a bheadh ceart i nGaeilge) is dócha go bhfuil an díomá ar na sluaite. Sula leanfaidh mé, ceist agam oraibh, cad é an Ghaeilge cheart ar Rapture ar aon nós? an féidir a bheith ar mire le háthas? ró shimplí.
Seans gur mothúchán nach raibh riamh in Éirinn!
Racht saobhnóis! ? 
.....agus na sluaite bochta a bhí ag feitheamh go foighneach uirthi, (air?) agus iad ag iarraidh teacht aníos le dáta eile anois .......Ádh mór oraibh a ghealta.
Nach iontach an smaoineamh é An Flaitheas ar aon nós, fiú nach bhfaightear cead istigh fad is a táthar beo, ach is é an tarna saol atá i gceist ar ndóigh, má bhíonn an tarna seans againn...
Bímse féin sna flaithis bheaga chomh minic agus is féidir - fad is a táim ar an domhan seo, ar eagla na heagla, agus má bhíonn seans eile agam, bhuel ba mhaith é sin! Ní dóigh liom go ndéanann sé aon mhaitheas ar bith a bheith ag fanacht ar saol eile in ionad súp a bhaint as an gceann atá againn cheana.

Emerald nó Jade?

Bhí Banríon na Breataine,  Eilís II, in Éirinn aréir.  Bhí cuma an deas ar fad uirthi nuair a tháinig sí anuas staighre an eitleáin i Baldonnell. Ní raibh trioblóid aici leis an staighre agus í ag dul in aois anois. Rinne sí gáire le hÉamon Gilmore a raibh ansin mar fháilteoir oifigiúil na tíre. Bhí sí ag caitheamh cóta agus hata uaine.
Chuala mé ar RTÉ go raibh "Emerald" uirthi.
Tá an nós agam éisteacht leis an nuacht ó BBC gach maidin mar bíonn sé craolta ar an stáisiún áitiúil WNYC. Chuala mé ar an gclár BBC seo gurb é "Jade" an dath a bhí á chaitheamh aici. Cosúil le gach ceist eile a tháinig aníos inné agus is dócha na cinn a dtiocfaidh aníos le linn an turais seo níl an freagra díreach - braitheann sé.

D'éist mé le roinnt agallamh ar RTÉ ar maidin agus bhí tuairimí chomh difriúil ag na daoine maidir leis an gcuairt seo gur thosnaíos ag smaoineamh nach bhfuil féiniúlacht chultúrtha fós soiléir nó láidir i gcroíthe cuid mhaith againn. Tá Poblacht na hÉireann fós óg. In ainneoin aon dúil inmheánach atá ionainn - tá ceangail láidir fós idir na tíortha nach ceart súil a dhúnadh air, bíonn cuid den cheangal seo dearfach agus cuid eile diúltach.

"Sure, she's just a head of state, she can come here like any other head of state. " - Ceart, ach níl stair na hÉireann fite fuaite le stair aon tír eile ar domhan, an bhfuil?
"She shouldn't be here, she won't give us back the six counties. " - Ach ní dóigh liom gur féidir léi an cinneadh sin a dhéanamh ina haonar? an dóigh leat?
"It makes no difference to me whether she comes or not, nothing to do with me" - An bhfuil suim in aon ní ar thalamh an domhan agat?
"Why should we care about what happened back then, we weren't even alive" - Go bhfóire Dia orainn!

....agus araile.

Chonaic mé inné go raibh sráid Úi Chonaill folamh, duine ar bith den phobal ann, a bealach dúnta, gach rud faoi smacht. Chonaic an tréimhse a chaith sí sa Gairdín Cuimhneacháin, agus nuair a chuala mé God Save The Queen ansin bhain sé geit asam ar feadh soicind, ansin dúirt mé liom féin gan mhoill -  Ach d'éirigh leo

Ar thug éinne scéal Clann Lir di?

Gairdín Cuimhneacháin
"An Aisling" le Liam Mac Uistin
I ndorchacht an éadóchais rinneadh aisling dúinn.
Lasamar solas an dóchais agus níor múchadh é.
I bhfásach an lagmhisnigh rinneadh aisling dúinn.
Chuireamar crann na crógachta agus tháinig bláth air.
I ngeimhreadh na daoirse rinneadh aisling dúinn.
Mheileamar sneachta táimhe agus rith abhainn na hathbheochana as.
Chuireamar ár n-aisling ag snámh mar eala ar an abhainn. Rinneadh fírinne den aisling.
Rinneadh samhradh den gheimhreadh. Rinneadh saoirse den daoirse agus d'fhágamar agaibhse mar oidhreacht í.
A ghlúnta na saoirse cuimhnígí orainne, glúnta na haislinge.

Agus inniu, tá plean aici cuairt a thabhairt ar Gairdíní Náisiúnta Cuimhneacháin Cogaidh na hÉireann  aitheantas a thabhairt do na hÉireannaigh a bhfuair bás in airm na Breataine. Uimhir ard go leor -agus fíric nach bhfuil i mbéal na ndaoine cé go bhfuil a fhios ag cách go bhfuil sé fíor. Ba shlí bheatha é dul san airm sa 19ú haois déag, bhí Éireannaigh sa Boer War fiú, agus nuair a cuireadh an glaoch amach le linn an chéad cogadh domhanda d'fhreagair go leor fir óga in Éirinn é.  Rud a tharla arís sa dara cogadh domhanda. Rith sé liom go ndéantar dearúd ar na hÉireannaigh seo go minic, na cinn nár filleadh go hÉirinn, de dheasca bás nó breoiteacht nó easpa muiníne tar éis an cogaidh chathartha- sa deireadh shocraigh cuid acu siúd sa Chelsea Hospital.

os chomhair an Royal Hospital Chelsea

Emerald nó Jade?  Braitheann sé.

Gairdíní Náisiúnta Cuimhneacháin Cogaidh na hÉireann
Chelsea Pensionners

An té nach bhfuil láidir caithfidh sé a bheith glic.

(brú ar an ngriangraf agus tiocfaidh ceann níos mó aníos)

Tá cuma bhreá ar mo dhuine anseo, ach cá bhfuil sé? Cheapfá ar an gcéad dul síos gur áit éigin in Éirinn atá sé, ach níl.....
Níl sé in Éirinn ar chor ar bith ach i dtuaisceart stát Nua Eabhrac, píosa ó thuaidh ó Ticonderoga. Bhí sé i gcónaí aisteach dom a thuiscint go mbainfí sult as créatúr mar é a mharú i seilg, a eireaball a ghearradh uaidh mar bhronntanas - nuair nach ndéanann sé mórán trioblóide d'éinne. Ní dóigh liom go bhfuilid ag iarraidh na sicíní a chosaint, nó fiú díoltas a dhéanamh ar an gcréatúr, nuair a bhíonn dream ar thóir madra rua, tagann fuinneamh eile isteach san áireamh, aoibhneas na seilge.

A Riot of Photosynthesis!

Chuala mé an prás sin ar an RTE maidin amháin blianta ó shin. Ní fheadar cé a dúirt, ach is cuimhin liom gur ag tagairt ar Fhaiche Stiabhna a bhí i gceist i scéilín idir Pat Kenny agus aoi éigin a bhí ar an gclár leis. D'fhan an prás liom agus léim sé chugam nuair a d'fhéach mé amach an fhuinneog maidin inné. Ba chosúil gur phléasc an chíréib chéanna anseo i NY tar éis cúpla lá grianmhar agus bog....círéib na fótaisintéise...nó b'fhéidir go bhfuil círéib an earraigh níos fearr sa Ghaeilge? ??
Pé leagan atá oiriúnach sa chás seo is aoibhinn liom an íomhá: sinn ag feitheamh, agus ag feitheamh agus ansin ....go hobann pléascann dathanna dearfacha an earraigh os ár gcomhair, rud a bhronnann sá iontais ar chách! Is deas chomh maith focail a bhíonn de ghnáth diúltach mar a bhíonn phléascadh nó círéib a bheith cóngarach do cheann chomh dearfach agus a bhíonn an focal Earrach.

Níl duilleog le feiscint go fóill sa cheantar seo.

Caitheamh Aimsire Nua?

Bhíomar ag feitheamh le fada anuas air agus sa deireadh bhuail an t-earrach linn thar an deireadh seachtaine seo chaite…Áthas an domhain orainn fáilte a chur roimhe…. agus mar chomhartha an tsamhraidh agus na laethanta fada a bheidh ag teacht chugainn go luath bhuail Eimhín isteach orainn gan choinne ar a bhréagán nua. Chaitheamar an tráthnóna ag rothaíocht timpill ár gceantar máguaird seo ar na bóithre cúnga droimneach taobh lochanna….bhí solas geal an earraigh ag síothlú trí na géaga nochta - níl na duilleoga thar n-ais linne go fóill. Bhí sé go breá! (agus geallaim duit nach raibh sé ró-ghlórach!)
Ach anois táim ag ceapadh cé gur bhaineas sult as an suíochán cúl sin, b’fhearr liom an suíochán tosaigh!!

Maidin Amárach

Is féidir an teanga Ghaeilge a chloisteáil ar an raidió anseo i Nua Eabhrac. Craoltar Míle Fáilte ar a hocht a chlog go dtí a naoi a chlog gach maidin Sathairn ar WFUV, 90.7 - stáisiún poiblí lonnaithe in Ollscoil Fordham sa Bhronx. Is é Séamas de Bláca craoltóir an chláir seo a bhfuil ar siúl le blianta fada anuas. Ós rud é gur stáisiún poiblí é WFUV bíonn ar na bainisteoirí bailiúchán airgid a eagrú dhá uair in aghaidh na bliana. Bíonn aoi ag Séamas ar na cláir speisialta seo agus bím i gcónaí toilteanach cabhair a thabhairt más féidir. Is maith liom an clár ó sheachtain go seachtain agus má tharlaíonn go dteipim teacht air, fadhb ar bith! Bíonn sé sa chartlann ar suíomh WFUV agus is féidir liom éisteacht leis aon uair ar bith.

Beidh mé ar an gclár maidin amárach, bÍgí ag éisteacht linn a chairde agus ná déan dearmad glaoch a chur orainn díreach tar éis a hocht a chlog ar 1 (877) 938 8907 agus pingin nó dhó a chaith inár dtreo! Beidh bronntanais an deas againn daoibh!

Fós Beo

An Trá Fhada i NJ

Kicking Horse i B.C.

Bhíos ag taisteal le déanaí: Chaitheas tréimhse ó thuaidh in iarthar Cheanada - eitilt go Calgary ar dtús, ó Nua Eabhrac go Dallas agus ar aghaidh go Calgary, agus ansin thiomáin mé trí na Rockies go dtí Kicking Horse sna Sléibhte Purcell ar an taobh Iarthar. Chuaigh mé trí Rogers Pass lá amháin m'aghaidh ar Revelstoke, bóthar cúng álainn atá ann ach faraor bhíos gafa ansin le dream ar feadh beagnach trí uaire de dheasca avalanche! Briseadh píosa den bhóthar! Is cosúil nach rud as an ngnáth é sin ar an mbóthar seo.

Ansin an deireadh seachtaine seo chaite chaitheas cúpla lá cois farraige ar an Trá Fhada i New Jersey le scata gaeilgeoirí, ní hamháin séasúir eile ach domhain eile chomh maith.

Plean agam fanacht sa bhaile i NY tamaillín.

An Bheilg, Féiniúlachtaí gan Náisiúnachas

Ní fheadar in Éirinn cad atá ar siúl sa Bheilg! Tá sé ráite anois go bhfuilid gan rialtas ar feadh breis agus 250 lá. Deirtear go bhfuil dhá phríomhchultúr ann agus go léirítear na cultúir is mó seo trí teangacha na ndaoine, an Pléimeannais a labhraítear sa tuaisceart agus an Fhraincis a labhraítear sa deisceart, ach cloistear an Ghearmáinis chomh maith san oirthear agus is dócha go bhfuil teanga nó dhó eile le cloisteáil sa tír seo chomh maith. Tá suim ag lucht an tuaiscirt a bheith saor ó chúram an deiscirt de réir dealramh. B'fhearr leo neamhspleáchas agus a gcultúr féin a chothú sa tuaisceart, agus ar ndóigh tá an tuaisceart i bhfad níos saibhre.....b'fhéidir go bhfuilid tuirseach costasaí an deiscirt a íoc?... agus de dheasca sin tá scartha uathu! (nach bfhuil an Ghearmáin tuirse ó chostasaí Eirinn a íoc...) Agus tagann ceist na féiniúlachta aníos, sa naoú aois déag ba é an náisiúnachas a tháinig i réim, ach tá a ré thart sílim- ní chloistear mórán faoi náisiúnachas níos mó, féiniúlacht atá i réim. Leigh mé sa NY Times inniu go bhfuil Hans-Peter Fredrich (Interior minister úr sa Ghearmáin ) tar éis a rá nach bhfuil cónaí ceart ag Islam sa Ghearmáin os rud é nach bhfuil bunadh Gearmánaigh ann...... agus tá trioblóidí nach beag ar siúl sa bhFraince maidir leis an Maison de l'Histoire. Bhíodh náisiúnachas níos fusa a thuiscint ná an fhéiniúlacht, baineann féiniúlacht an lá atá inniu ann le mothúcháin theibí atá níos doimhne i slite agus níos éadoimhne i slite eile. Is féidir féiniúlacht a thabhairt chun cinn, is féidir í a athrú....ach ní dóigh liom go maireann cúrsaí pholaitíochta, cúrsaí staire agus cúrsaí féiniúlachta óna chéile, tá siad go léir measctha suas agus ní féidir líne a chur eatarthu, tá dlúthbhaint, spleáchas agus saghas spleáchríche ann chomh maith, agus ní bheidh deireadh leis an scéal go deo na ndeor.

Eimear i gCeannas

Chonaic mé an díospóireacht idir Micheál Martin, Enda Kenny agus Eamon Gilmore ar TG4 ar maidin inniu. Bhí sé ana mhaith; suimiúil, beoga agus bhain sé le hábhair mhóra na laethanta seo i gcúrsaí eacnamaíochta na tíre - bhí sé i bhfad níos fearr ná mar a cheapas go mbeadh. Bhí an triúr acu compordach ag caint agus ag míniú a bpleananna, agus na cinntí riachtanacha atá os a gcomhair sa ghéarchéim eacnamaíochta idirnáisiúnta seo ina bhfuilimid. Bhí sé éadrom in amanna chomh maith, "ná bí ag déanamh amaideachta" a dúirt MM le EK uair amháin nuair a bhí mo dhuine ag cur isteach air. Tá sé soiléir go bhfuil suim ag an triúr acu sa teanga chomh maith, cé go bhfuil drochscéal amuigh faoi EK le déanaí maidir léi, tuigeann an triúir go bhfuil fadhb nach beag ann nuair a thagann daoine óga amach ón scoil gan mórán cumas cainte acu agus suas go ceithre bliana déag caite acu á foghlaim, agus níos measa fós dar liom: easpa measa! Tá slite difriúla acu an fhadhb seo a réiteach. Rud amháin gur féidir leo a dhéanamh ná an teanga a labhairt níos mó, i bhfad bhfad níos mó, ar dtús, ní chuireann sí isteach orthu, mar sin bheadh sé éasca dóibh é seo a dhéanamh!!! ach i ndáiríre léireoidís fíor ceannasaíocht maidir leis an teanga agus an straitéis úr dá rabhadar toilteanach í a labhairt gach lá, agus léireoidís nach bhfuileadar toilteanach sláintíocht na teanga a fhágáil ar ghuaillí na bpáistí sna bunscoileanna agus na daoine óga san ard scoileanna.

Ba mhaith liom seit an stiúideo chomh maith, iad gar go leor le chéile ag an mbord sin, níos fearr dar liom ná an seit cúpla lá ó shin ar RTÉ agus an cúigear ann, Gerry Adams agus John Gormley in éineacht leis an triúr seo, agus iad go léir ina seasamh píosa óna chéile. (cuma dhíospóireachta na tíre seo le tamall anuas).

Dhein Eimear Ní Chonaola an jab ar fad mar stiúrthóir, níor chuir sé amach ná isteach uirthise an triúr seo a choimeád ar an bpointe, beacht agus faoi smacht! Bíonn Frontline agus Primetime againn ar RTÉ, cláir bhreátha. Bheadh sé iontach níos mó cláir teilifíse ar an leibhéal seo a bheith againn trí mheán na Gaeilge agus Eimear ina gceannas. Faire Miriam!

Is fiú féachaint ar an díospóireacht seo, agus tá do rogha agat, gan nó le fotheideal.

Easpa Rogha

Is droch nós é, dar liom, cait a choimeád taobh istigh sa tigh a saolta iomlán. Bíonn a n-úinéirí cinnte go bhfuil saolta iontacha ag a bpeataí laistigh, nach bhfuil saolta compordacha sa teas acu nuair a bhíonn idir sneachta agus sioc taobh amuigh againn?....agus is aoibhinn le cait an teas tá a fhios agam, feicim Púca agus Banba, ár gcait féin, sínte amach os comhair na tine gach lá, ach ní bhíonn drogall orthu am a chaitheamh lasmuigh i rith an lae, ag siúl go cáiréiseach ar dhromchlá an bhrait bháin.

Ach ciallaíonn i bhfad níos mó leis an teideal Indoor Cats ná iad a choimeád slán sa tigh. De ghnáth baintear crúba na gcat sin díobh, deirtear nach mbíonn na crúba uathu taobh istigh.... Mar níl namhaid acu laistigh, agus ar ndóigh ní féidir leo an troscán a mhilleadh lena gcrúba géarra sin ach an oiread. …Cuirtear faoi scian in oifig an thréidlia iad. (Cén cineál tréidlia a dhéanadh é seo?) Agus nuair a bhíonn an teascadh seo déanta ní féidir leo dul lasmuigh riamh arís; bheidís i mbaol i gcónaí agus iad curtha ó chumas féinchosaint, gan in ann rith suas stoc chrainn fiú-i ngéibheann as sin amach. Ach bíonn siad sláintiúil agus sásta a deirtear liom. Cé a deir é sin? na cait féin?

Ba chóir go mbeadh áthas ar na cait seo atá i ngéibheann! agus sásta leis! Ní bhíonn orthu cur suas le saoirse agus gach rud a bhaineann léi. Ní gá a bheith ag fiach!

B'fhéidir go bhfuil cuid acu résúnta sásta agus áthasach go leor mar ní raibh saoirse riamh acu: B’fhéidir nach dtuigeann siad go bhfuil mórán ar bith cearr le heaspa cumhachta? Ach cén fáth mar sin go bhfeicim cait mo comharsan ina suí i gcónaí ar leac a bhfuinneoige fad is a bhím ag siúl thart, agus iad ag féachaint lena súile glasa orm agus ar an saol saor lasmuigh?

Féinics?

Ba dheacair a bheith ar nós cuma liom maidir le cúrsaí pholaitíochta in Éirinn le déanaí. Ba thrua féachaint ar deireadh, nó féinscriosta Fhianna Fáil, An Páirtí Poblachtánach, mar a bhí feicthe againn le tamall anuas. Tá meas na ndaoine caillte acu.

In aon ghaol bíonn sé deacair meas a athchothú....…bíonn seans ann, fiú nuair a bhíonn sé ag laghdú, ach nuair a imíonn sé bíonn sé imithe go hiomlán. An bhfuil a lucht leanúna féin acu fós?
An bhfuil Féinics le feiscint? Chífimid.

Sáile an tSaoil

Ag siúl in aice an tí le Eoghan agus Cara atá ar fónamh arís agus í 16

Fáilte 2011.
Beidh an 6ú lá de mhí Eanáir buailte linn amárach, Little Christmas nó Nollaig na mBan a thugadh ar an lá i ndeisceart na hÉireann, uair amháin coimeádadh mar shaoire do na mná ag deireadh na Nollag, an 12ú lá. Bhuel, ní dóigh liom go leanann an traidisiún sin níos mó? Tosnóigh mé ag cur maisiúcháin na Nollag i bhfolach arís ar ball inniu, tá cuma thirim ag teacht ar an gcuileann anois ar aon nós, ach tá an sceach féin ag féachaint go breá os comhair fuinneog m'oifige, an cor caor dhearg uirthi.
An cheist is mó a thagann chugam le déanaí ó chairde ná "An raibh Nollaig mhaith agat?" Bhí, cad é atá i gceist ag an am is dorcha sa bhliain ná tréimhse gan stró, i gceartlár sáile an tsaoil, agus iad sin a aithint.
Cad é atá i gceist le sáile an tsaoil áfach? Braitheann sé, bheadh freagraí difriúla ag cách, an bhfuil a fhios agat féin?